Hesychius (‘Ησυχιος), naam van twee figuren uit de oud-christelijke kerk en van een alexandrijnse lexicograaf.
1. Hesychius, waarschijnlijk uit Alexandrië stammend (ca. 300), heeft volgens Hieronymus de tekst van de LXX en van het NT herzien, echter op weinig bevredigende wijze. Bij Eusebius (Historia ecclesiastica 8,13,7) wordt een onder Diocletianus terechtgestelde martelaar vermeld die met deze Hesychius identiek zou kunnen zijn.
Lit. A. Vaccari, The Hesychian Recension of the Septuagint (Bb 46, 1965, 60-66).
2. Hesychius, aanvankelijk monnik, leefde sedert ca. 412 als presbyter in Jeruzalem (gest. na 450). Hij hield zich met bijbelexegese bezig (allegoriserende richting). Hesychius was een zeer vruchtbaar schrijver, wiens werken slechts gedeeltelijk bewaard zijn en onvolledig uitgegeven. Niet alles wat op zijn naam staat is echt. Een commentaar op Lv is in latijnse vertaling bewaard gebleven, 24 homilieën op Job 1-20 in armeense vertaling. Verder bezitten wij grote gedeelten van een psalmencommentaar alsmede glossen op Jesaja en op de 13 hymnen van het OT en NT. Van zijn kerkgeschiedenis rest ons alleen het hoofdstuk over Theodorus van Mopsuestia in latijnse vertaling (MPG 92,948).
Lit. Uitg.: PG 93, 787-1180 (comm. op Lv). A. Wenger, Hésychius de Jérusalem. Notes sur les sermons inédits et sur le texte grec du commentaire sur le Lévitique (REAug 2, 1956, 457-471). MPG 27, 649-1344 (glossen op de psalmen).
MPG 93, 1179-1350 en 55, 711-784 (fragmenten op het grote psalmencommentaar). V. Jagic, Suppl, psalterii Bononiensis (Wien 1917; psalmenverklaring, glossen op de 13 hymnen van het OT en NT); M. Faulhaber, Hesychii Hierosolymitani interpretatio Isaiae prophetae (Freiburg 1900). C. Therakian, The Commentary on Job by Hesychius, Presbyter of Jérusalem (in Armenian) (Venice 1913).
MPG 93, 1449-1480 (preken). - Quasten 3, 488-496. - R. Devreesse, La chaîne sur les psaumes de Daniele Barbaro II. Hésychius de Jérusalem (RB 1924, 498-521). K. Jiissen, Die dogmatischen Anschauungen des Hesychius von Jérusalem 1-2 (Münster 1931-1934). G.
Mercati, Un Salterio greco e una catena greca del Salterio posseduti dal Sadoleto (Miscellanea P. Paschini, Rome 1949, 205-304). [Bartelink]
3. Hesychius van Alexandrië, griekse lexicograaf uit de 5e of 6e eeuw nC. Het lexicon dat wij van Hesychius bezitten, getiteld Συναγωγη πασων λεξεων κατά στοιχειον (Alfabetische verzameling van alle woorden) is het uitvoerigste dat ons uit de oudheid bewaard is (in één handschrift uit de 15e eeuw, codex Marcianus graecus 851 - voorheen 622 - te Venetië). De bronnen waaruit Hesychius volgens zijn eigen mededeling in de dedicatio putte, waren vooral → Diogenianus, Aristarchus (3), Apion (1), Heliodorus (1) en Herodianus (1). Het lexicon ontleent zijn betekenis in het bijzonder aan het grote aantal zeldzame en dialectwoorden die erin verklaard worden.
Lit. Uitgaven: editio princeps: M. Musurus (Venetië 1514). M. Schmidt, Hesychii Alexandrini Lexicon 1-5 (Jena 1858- 1868 = Amsterdam 1966; editio minor 1867). K.
Latte, Hesychii Alexandrini Lexicon 1-3 (Kopenhagen 1953w; twee delen verschenen). - H. Schultz (PRE 8, 1317-1322). - A. von Blumenthal, Hesych-Studien (Stuttgart 1930). [Nuchelmans]
