Hermagoras (‘Ερμαγορας), naam van drie griekse retorica-leraren.
1. Hermagoras van Temnus in de Aeolis (2e eeuw vC), auteur van een retorisch handboek (Τεχναι ρητορικαι), dat vooral handelde over de stasis-leer, d.w.z. de leer van de vier vragen die direct voortvloeien uit de eerste beschouwing van de stand van zaken (στασις, latijn status) in een rechtsgeding en die de argumentatie en de opbouw van de rede dienen te bepalen:
1. στοχασμος (coniectura): heeft de daad plaats gehad?
2. ορος (constitutio definitiva): welke is de juridische definitie van de daad?
3. ποιτης (constitutio generalis): welke kenmerken vertoont de daad?
4. μεταληψις (constitutio translativa): zijn rechtbank en rechters competent?
Het handboek van Hermagoras werd wegens zijn overzichtelijkheid en duidelijke terminologie de basis van het retorica-onderwijs in het republikeinse Rome; dit blijkt duidelijk uit twee latijnse handboeken uit het begin van de 1e eeuw vC, de Rhetorica ad → Herennium en → Cicero’s De inventione, die met Quintilianus de voornaamste bronnen zijn voor onze kennis van Hermagoras’ verloren gegane werk.
Lit. Fragmenten bij D. Matthes, Hermagorae Temnitae Testimonia et Fragmenta (Leipzig 1962). - L. Radermacher (PRE 8, 692-695). - D. Matthes, H. von Temnos 1904-1955 (Lustrum 3, 1959, 58-214). K. Barwick, Zur Erklärung und Geschichte der Staseislehre des H. von Temnos (Philologus 108, 1964, 80- 101).
2. Hermagoras, tijdgenoot van keizer Tiberius en evenals deze leerling van Theodoras van Gadara, doceerde te Rome. Enkele - verloren gegane - traktaten die op naam van Hermagoras (1) staan, zijn waarschijnlijk van de hand van Hermagoras (2). Seneca maior citeert met instemming enkele uitspraken van Hermagoras.
3. Hermagoras de jongere (2e eeuw nC) schreef een handboek der retorica en een monografie over de stasis-leer; van beide zijn slechts fragmenten over. [Nuchelmans]
