Moderne naam van een zijrivier van de Tigris (sumerisch Dur-ul; akkadisch Më-Turnat), die ontspringt op het west-iraanse bergland en door de uitlopers van de Djebel Hamrïn (ten N.) en de Zagros (ten Z.) zuidwaarts stroomt, om ca. 20 km ten Z. van Bagdad in de Tigris uit te monden.
De Dijala, gevoed door winterregens en in mindere mate door smeltende sneeuw, is sinds prehistorische tijden door een steeds groeiend net van irrigatiekanalen dienstbaar gemaakt aan de bevloeiing van de vroeger vruchtbare Dijala-vlakte. Hier werden zeker sinds het einde van het 4e millennium vC talrijke dorpen en steden gesticht, met een dichtste bevolking tijdens de nieuw-babylonische, parthische en sassanidische periode (ca. 600 vC tot 600 nC). Archeologische ontdekkingen hebben o.a. belangrijke ruïnes uit het 3e en 2e millennium vC aan het licht gebracht, als Teil Asmar (Esnunna), Iscali (Nërebtum), Chafajah (Tutub en Dür-Samsuilüna) en Teil Agrab. De amerikaanse opgravers van deze streek aan de zuidzijde van de benedenloop van de Dijala gebruiken in hun publicaties hiervoor de naam ’ Dijala Region’. Cultuurhistorisch gezien vertoont het gebied, dat o.a. een voorpost was van de sumerische beschaving, een aantal eigen trekken (in dialectverschillen, sculptuur, ceramiek - de zg. ’scarlet-ware’). Het vormde een belangrijke verbindingsschakel met Iran. Lit. A. Parrot, Archéologie Mésopotamienne 1 (Paris 1946, 369r: ’Les fouilles dans la Vallée de la Dijala et sur le Moyen Tigre; met lit.'). P. Delougaz, Pottery from the Dijala Region (OIP 63, Chlcago 1952). T. Jacobsen, Summary of a Report by the D. Basin Archaeological Project (Sumer 14, 1958, 7989). R. McC. Adams, Land Behind Baghdad. A History of the Settlement in the Dijala Plains (Chtcago 1965). Abu al-Soof, The Relevance of the Dijala. Sequence to South-Mesopotamlan Sites (Iraq 29, 1967, 133-142). (Veenhof]
