Woordenboek der oudheid

Prof. dr. J. Nuchelmans - Dr. J.H. Brouwers (1976)

Gepubliceerd op 21-02-2025

BELLEROPHON

betekenis & definitie

Bellerophon (Βελλεροφων of Βελλεροφοντης), legendarische griekse held, zoon van Glaucus en door zijn moeder Eurymeda kleinzoon van Sisyphus.

Als vader werd hem ook Poseidon toegeschreven, waardoor zijn grote prestaties verklaard konden worden. In Corinthe bedwong Bellerophon met behulp van de godin Athene het gevleugelde paard → Pegasus; de godin gaf hem een paar gouden teugels, want met menselijke hulpmiddelen was het niet te temmen. Omdat Bellerophon onvrijwillig een man doodde, die in de verschillende versies verschillende namen draagt (Deliades, Pirenus, Bellerus), moest hij vluchten naar Tiryns naar het hof van koning Proetus. Diens echtgenote, Stheneboea of Antea genaamd, werd op Bellerophon verliefd. Maar daar Bellerophon de liefde niet beantwoordde, belasterde de koningin hem bij haar gemaal. Die durfde echter zijn gastvriend niet te doden en zond hem naar zijn schoonvader, koning Iobates van Lycië, met een brief waarin het verzoek vervat was hem te doden. Iobates gaf Bellerophon →drie gevaarlijke opdrachten, die hij tot een goed einde bracht. Eerst bestreed hij met behulp van Pegasus de → Chimaera, een monster dat van voren een leeuw, van achteren een slang en in het midden een geit was. Daarna versloeg hij de volksstam der Solymi en de Amazonen en toen Iobates tenslotte voor hem de sterkste krijgers van Lycië in een hinderlaag legde, doodde Bellerophon ook dezen. Toen besefte Iobates dat hij met een gunsteling der goden te doen had. Hij gaf Bellerophon zijn dochter Philonoë (of Anticlea) tot vrouw. Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren: Laodamia, Hippolochus en Isander. Uit een verbintenis van Laodamia met Zeus sproot → Sarpedon, die voor Troje sneuvelde. Hippolochus werd de vader van de neef en vriend van Sarpedon, Glaucus. Na de dood van Isander, die tegen de Solymi sneuvelde, en van Laodamia, die door de pijlen van Artemis gedood werd, keerde Bellerophon naar Corinthe terug. Vervolgens dwong hij Stheneboea plaats te nemen op Pegasus en duwde haar vanaf grote hoogte van het paard. Toen hij zelf ten hemel wilde stijgen, werd hij door Zeus naar beneden geslingerd.Scènes uit het verhaal van Bellerophon, dat een geliefd thema van de griekse mythologie behandelt, de overmoedig geworden gunsteling der goden wiens overmoed zijn ondergang wordt, hebben gedurende de gehele oudheid vele kunstenaars geïnspireerd; de oudste afbeeldingen van Bellerophon strijdend met de Chimaera komen reeds op protocorinthische ceramiek uit de 7e eeuw vC voor. Sophocles (Iobates) en Euripides (Bellerophon en Stheneboea) hebben aan Bellerophon - verloren gegane - tragedies gewijd.

Lit. Homerus, Ilias 6, 145-236. - E. Bethe (PRE 3, 241-251).

- L. Mallen, B. (Jahrb. des Deutscben Arch. Inst. 40, 1925,
121-160). F. Brommer, B. (Marburger Winckelmann-Programm 1952-1954; met 107 afbeeldingen). F. Salviat/N. Weill, Un plat du Vlle siècle a Thasos: Bellérophon et la Chimère (Buil. de Corresp. Heil. 84, 1960, 347-386). R. Peppermüller, Die Bellerophontessage. Ihre Herkunft und Geschichte (Diss. Tübingen 1961). [Suys-Reitsma]

< >