of symbolen noemt men die geschriften, waarin het geloof van een bepaalde kerk zijn geldende uitdrukking heeft gevonden. Het Griekse woord „symbool” is in het kerkelijk spraakgebruik aanduiding van de doopbelijdenis, d.i. de samenvatting van het Christelijk geloof, die aan hen, die de doop zouden ontvangen, werd meegedeeld en door hen gereciteerd (traditio en redditio symboli) (z symbool.
Van de zgn. 12 Artikelen valt de grondvorm reeds in de 2de eeuw waar te nemen. Het Nicaeno-Constantinopolitanum, in 381 ontstaan, geldt in de Griekse Kerk als enig, in de R.K. Kerk als Missymbool, terwijl sinds de 9de eeuw ook het zgn. Athanasianum (ook wel naar het beginwoord SymbolumQuicumque genoemd), dat waarschijnlijk omstreeks de 6de eeuw zich geleidelijk heeft gevormd, daarnaast kwam te staan. Men zou dus kunnen zeggen, dat althans het Nicaeno-Constantinopolitanum gemeenschappelijk symbool was en is van de Oosterse en de Westerse Kerk. Maar in het Westen is in de tekst van deze belijdenis sedert 581 (Toledo) een kleine doch uiterst belangrijke wijziging aangebracht door de invoeging van het filioque (d.w.z. „en van de Zoon”, men leerde nl. hier, dat de Heilige Geest uitging van de Vader, „en van de Zoon”), welke invoeging (1014) mee oorzaak is geworden van het schisma tussen Grieks-Katholieke en R.K. Kerk.Het Protestantisme plaatste zich ook op de grondslag der oude symbolen. De Lutherse Kerk en ook de meeste Gereformeerde Kerken hebben met de drie genoemde belijdenissen in haar eigen confessies haar instemming betuigd. Daarnaast ontstonden in de Protestantse Kerken weldra nieuwe belijdenisgeschriften, die de eigen Protestantse geloofsovertuiging duidelijker tot uitdrukking brachten, de zgn. symbolische geschriften voor de Gereformeerden in Nederland: de Confessie in 37 Artikelen van Guido de Brés, de Heidelberger Catechismus en de Leerregelen van Dordrecht 1619. De belijdenisgeschriften voor de Lutherse Kerken (de onveranderde Augsburgse belijdenis, de Apologie daarvan, de Smalkaldische artikelen, Luther’s Grote en Kleine Catechismus, de Formula Concordiae) vormen samen het zgn. Concordiënboek.
Lït.: Corpus Confessionum, Die Bekenntnisse der Christenheit, Sammlung grundlegender Urkunden aus allen Kirchen der Gegenwart, hrsg. v. C. Fabricius (1937 w.): J. N. Bakhuizen van den Brink, De Nederlandsche Belijdenisgeschriften (1940).
