Zweeds dichter (Stockholm 28 Nov. 1793 - Bremen 26 Sept. 1866), studeerde te Uppsala en stichtte in 1824 met enige vrienden een soort boerenkolonie in Varmland, waar hij huwde met een boerenmeisje. In 1826 gaf hij zijn poging op en vestigde zich te Stockholm, als leraar; in 1829 werd hij rector, maar in 1839 gedwongen zijn ontslag te nemen, daar zijn novelle Det gdr an (Zo kan het), waarin hij een lans breekt voor het vrije huwelijk, algemene verontwaardiging had gewekt.
In 1851 vluchtte hij wegens een giftmoord-affaire, waarin hij verwikkeld was, naar Amerika; van hier keerde hij in 1865 naar Europa terug en verbleef, daar hij niet in Zweden mocht terugkeren, als „Professor Westermann” te Bremen.In Almqvist’s werken spiegelt zich op merkwaardige wijze de ontwikkeling van romantiek tot realisme af. Zijn vroegste werk is romantisch, bijv. Amorina (geschreven 1822, uitgegeven 1839), een „poëtische fuga”, steeds wisselend van vorm, beschrijvend proza, lyrische poëzie en dramatische gedeelten, sterk onder de invloed van de Duitse romantici E. T. A. Hoffmann en Jean Paul. Ook Drottningens juwelsmycke (Het juwelen sieraad der koningin), een hoogst fantastische roman, waarvan de gebeurtenissen zich afspelen rondom de moord op Gustaf III met als hoofdpersoon den mysterieuzen androgyn Tintomara, is sterk romantisch. Later wordt zijn werk met zijn toenemende belangstelling voor maatschappelijke vraagstukken meer realistisch. Hij ontwikkelt dan een meesterlijk eenvoudige prozastijl, zoals in Folklivsberättelser, waarvan vooral Kapellet te noemen is en Det gâr an. Een treffende karakteristiek van de Zweedse volksaard geeft Almqvist in Svenska fattigdomens betydelse (De betekenis van de Zweedse armoede). Zijn verstrekkende theorieën over het huwelijk in Europeiska missnöjets grunder (De oorzaken van de Europese ontevredenheid, 1850) maakten hem maatschappelijk onmogelijk. Zijn werken zijn verzameld onder de titel Törnrosens bok, waarin o.a. Jakt-slottet, dat invloed van Walter Scott vertoont.
DR P. M. BOER-DEN HOED
Lit.: D. Holmberg, G. J. L, Almqvist, Fran Amorina till Golombine (1922); A. Werin G. J. L. Almqvist: Realisten och liberalen författare (1939); A. Kjellén, Sociala idéer och motiv hos svenska (1923).
