Pools edelman (1592 - Danzig 1656), wegens moord op een tegenstander uit zijn geboorteland verbannen, vestigde zich in 1624 in de Nederlanden en bestudeerde er krijgswetenschappen en vestingbouw Hij diende vervolgens in het Staatse leger onder Maurits en Frederik Hendrik en nam deel aan het beleg van La Rochelle in 1628 en van ’s-Hertogenbosch in 1629. Op het eind van dit jaar vertrok hij als kapitein in dienst van de Westindische Compagnie naar Brazilië.
Zijn eerste verblijf aldaar duurde 3 jaar. Na in 1632 tot majoor te zijn bevorderd keerde hij naar Nederland terug, waar hij een omstandig rapport bij de bewindhebbers uitbracht. Hij wees daarin op de verkeerde politiek, die de Comp. z.i. in Brazilië volgde. Dit deed hem geen kwaad; hij werd eind 1634 weer naar Brazilië gezonden in de rang van kolonel. Zijn tweede verblijf aldaar duurde weer 3 jaar en hij heeft zich in die tijd meermalen onderscheiden als een dapper en beleidvol aanvoerder. Met kracht kwam hij op voor de materiële belangen der onder hem dienenden, maar spaarde tevens de politieke raad zijn critiek niet, waardoor hij zich in de hogere regionen veel vijanden maakte.
In 1637 keerde hij voor de tweede maal naar Nederland terug, waar hij pleitte voor een vrije handel op Brazilië. Nogmaals trok hij daarheen, in 1638, maar nu raakte hij spoedig in conflict met Johan Maurits van Nassau en diens raad. Dit liep zo hoog, dat hij uit Brazilië werd verwijderd. In Juli 1639 in de Republiek aangekomen, wendde hij zich tot den stadhouder en de Staten-Generaal om eerherstel. Nadat hij bijna een jaar aan de praat was gehouden, verleenden de Staten-Generaal hem ten slotte eervol ontslag. Tot 1646 woonde hij nu in Amsterdam en trad in dit jaar als generaal der artillerie in dienst van den Poolsen koning.
Deze functie vervulde hij 3 jaar en hij streed met succes tegen de Kozakken, die Polen waren binnengevallen. Daarna heeft hij nog 6 jaar teruggetrokken geleefd en is in 1656 nabij Danzig overleden.DR F. W. STAPEL
Lit.: J. C. M. Warnsinck, Christoffel Artichewsky. Een proeve tot eerherstel, in de Inleiding van Joannes de Laet, Iaerlijck verhael, IV (Werken Linschoten-Ver. XL, 1937) en afzonderlijk; ld., Een mislukte aanslag op Ned. Brazilië (De Gids 1940 I, en in Van Vlootvoogden en Zeeslagen, 1940).
