Italiaans kerkhervormer (Brescia ± 1100 - Rome Juni 1155), priester en abt der Augustijner Koorheren te Brescia, werd in 1139 op de tweede Lateraanse Synode om zijn radicale ideeën door zijn bisschop aangeklaagd en uit Italië verbannen, begaf zich naar Frankrijk en volgde er waarschijnlijk de lessen van Abélard. In ieder geval koos hij heftig partij voor dezen en tegen Bernard van Clairvaux.
Abélard en Arnaldus werden veroordeeld door het concilie van Sens in 1140. Arnaldus vluchtte in 1142 naar Zürich, waar hij het koopmansgilde steunde tegen den bisschop, om in 1145 naar Italië terug te keren. In Rome, dat in 1143 de pauselijke heerschappij had afgeworpen, klonk weldra (1147) Arnaldus’ stem en zowel de volksgunst als de apostolisch-politieke idealen van den leider der „Lombarden” zelf brachten hem op het Kapitool, als volkstribuun en leider van de Senaat. Toen paus Adrianus IV Rome onder interdikt plaatste en keizer Frederik I Barbarossa alle hulp weigerde, taande de macht van den volkstribuun; hij vluchtte, maar de keizer kreeg hem door list in handen en leverde hem in 1154 aan den paus uit. Hij werd gehangen (Juni 1155), het lichaam verbrand en de as in de Tiber gestrooid. Maar zijn geest leefde voort in de Arnaldisten, in de Lombardijse tak der Armen (van Lyon) of Waldenzen.PROF. DR CH. VERLINDEN
Lit.: A. Hausrath, Arnold von Brescia (Leipzig 1891); G. Greenaway, Arnold of Brescia (Cambridge 1931); A. De Stefano, Arnaldo da Brescia e i suoi tempi (Roma 1921); K. Hampe in Historische Zeitschrift 130 (1924); Breyer, Die Arnoldisten, in: Zeitschr. f. Kirchengesch., XII (1890-’91); A. Hausrath, Die Arnoldisten (Leipzig 1895).
