(Anne de Beaujeu), oudste dochter van koning Lodewijk XI van Frankrijk (Genappe 1461 - Chantelle, dep. Allier 14 Nov. 1522), huwde in 1473 met den 22 jaar ouderen Peter van Bourbon, heer van Beaujeu, die in 1488 zijn broeder Jan II als hertog van Bourbon opvolgde.
Te zamen met haar gemaal aanvaardde zij op 30 Aug. 1483, krachtens uiterste mondelinge wilsbeschikking van haar vader, het regentschap voor den minderjarigen koning Karel VIII. Het echtpaar had terstond het hoofd te bieden aan een hevige reactie, vooral van de adel, tegen het autoritaire bewind van den gestorven koning. De oppositie concentreerde zich om den jongen hertog Lodewijk van Orleans, den lateren koning Lodewijk XII, die als naaste mannelijke bloedverwant van Karel VIII diens zuster de regering betwistte. Om de openbare mening tevreden te stellen, offerden Anna en Peter enkele van de meest gehate dienaren van Lodewijk XI op en riepen zij in 1484 de eerste Staten-Generaal van geheel Frankrijk (behalve Bretagne) te Tours bijeen. De Statenvergadering, behendig door de regenten geleid, had niet het door Orleans en de zijnen gewenste resultaat: de Beaujeu’s werden in de macht bevestigd. In de meest volmaakte onderlinge harmonie zetten zij met bekwaamheid en geestkracht de politiek van Lodewijk XI voort en voltooiden zij diens werk.
Een verbond van de ontevreden edelen met Frans II van Bretagne, waarin ook Commynes gemengd was en dat gesteund werd door Maximiliaan van Oostenrijk, Engeland en Spanje, leidde in 1485 tot de Guerre folie, later zo genoemd wegens de volslagen verwarring en onbekwaamheid, die de oorlogvoering der opstandelingen kenmerkte. Maximiliaan werd in 1486 en 1487 met succes bestreden in Artois; in het begin van 1488 zetten de opstandige Vlamingen — met wie de Beaujeu’s zich in 1485 hadden verbonden — den Rooms-koning te Brugge gevangen.Ook uit Engeland (in 1485 had daar Hendrik Tudor Richard III van de troon gestoten) ontvingen de verbondenen nauwelijks hulp. In 1487 en 1488 was Bretagne het voornaamste toneel van de strijd. De 28ste Juli 1488 versloeg het koninklijke leger Lodewijk van Orleans en de Bretons bij Saint-Aubin-du-Cormier (ten N.O. van Rennes). Lodewijk werd gevangen genomen en Frans II tot vrede gedwongen. De bekroning van de werkzaamheid der regenten vormde het huwelijk tussen Karel VIII en de erfdochter Anna van Bretagne (6 Dec. 1491), dat zij tot stand wisten te brengen en dat het voor de Franse eenheid steeds gevaarlijke hertogdom nauw met de kroon verbond. Karel VIII ontgroeide sinds 1488 geleidelijk aan de voogdij van zijn zuster en zwager.
Zo stelde hij, zonder hen te raadplegen, op 28 Juni 1491 den hertog van Orleans in vrijheid. In 1492 was het regentschap feitelijk ten einde en begon de persoonlijke regering van den koning, met wiens Italiaanse plannen de hertog en hertogin van Bourbon zich niet konden verenigen. Voortaan verbleven zij meest in hun hertogdom, dat al hun aandacht opeiste. Voor het in hun tijd voltooide koor der kerk Notre-Dame (thans kathedraal) in de residentie Moulins schilderde de „Meester van Moulins” het beroemde, nog steeds ter plaatse aanwezige altaarstuk, welks zijluiken de beeltenissen van het hertogelijke paar vertonen. Anna van Frankrijk heeft haar gemaal 19 jaren overleefd. Hun enige dochter Susanne (1491-1521) huwde in 1505 haar achterneef Karel van Bourbon-Montpensier, den later befaamden connétable de Bourbon.
Voor haar heeft Anna tussen 1503 en 1505 haar levenswijsheid op schrift gesteld in de Enseignements à sa fille Susanne de Bourbon (éd. A. M. Chazaud, Moulins 1878).
DR A. G. JONGKEES
Lit.: P. Pélicier, Essai sur le gouvernement de la dame de Beaujeu, 1483-1491 (Chartres 1882); J. S. C. Bridge, A history of France from the death of Louis XI, dl I: Reign of Charles VIII, Regency of Anne de Beaujeu, 1483-1493 (Oxford 1921).
