Zenuwkoortsen en zenuwziekten zijn verouderde benamingen van zoodanige ongesteldheden, bij welke vooral nerveuse hersenverschijnselen op den voorgrond treden. Zulke verschijnselen komen intusschen voor bij alle hevige koortsen, vooral bij typhus, pokken, scharlakenkoorts, kraamvrouwenkoorts enz., en zij kunnen zich evenzeer vertoonen bij eene verhoogde, als bij eene verminderde werkzaamheid der hersenen. Slechts zelden kan men eene pathologisch-anatomische verandering der hersenen als oorzaak daarvan beschouwen. Immers de eigenlijke ziekte kan daarbij gezeteld wezen in alle andere organen.
Zulke nerveuse verschijnselen komen dan bijna altijd bij reeds bestaande subjectieve hersen-aandoeningen, bijvoorbeeld bij een gevoel van dofheid en zwaarte in het hoofd, duizelachtigheid en slaperigheid. Tot genoemde nerveuse verschijnselen behooren ijlen, verstrooidheid, slaperigheid, zinsbegoocheling, onwillekeurige spierbewegingen, stamelende spraak enz. Behalve bij koortswekkende plaatselijke en algemeene ongesteldheden, neemt men die nerveuse verschijnselen ook waar bij verschillende ziekten der hersenen en der hersenvliezen. In het algemeen hebben zulke verschijnselen geene groote waarde voor de diagnostiek, maar uit het oogpunt der prognostiek verkondigen zij niet veel goeds.
