San Francisco, de grootste stad van den Noord-Amerikaanschen Staat Californië, ligt in den noordoosthoek van een schiereiland, hetwelk ongeveer 10 Ned. el breed is en de Baai van San Francisco scheidt van den Oceaan. Zij verheft zich op 37°48 N. B. en op 122°26 W. L. van Greenwich en is gebouwd op eene zacht hellende vlakte, door kale heuvels omgeven. Zij heeft breede, elkander regthoekig doorsnijdende straten, vele openbare pleinen en reusachtige hotels, maar weinige merkwaardige openbare gebouwen. Een dijk, op de kruin 20 Ned. el breed, strekt ter lengte van 2545 Ned. el zich uit langs de baai, en de grootste schepen kunnen er aanleggen.
In de stad wordt het verkeer door paardenspoorwegen bevorderd. Het station van den Zuid-Pacific-spoorweg bevindt zich te San Francisco, en dat van den Centraal-Pacificspoorweg te Oakland, hetwelk men langs een stoombootveer bereikt. De stad wordt uit Lobos Creek en andere bronnen van water voorzien, terwijl tevens eene waterleiding ontworpen is uit het Tahoe-meer in de Siërra Nevada. Tot de openbare gebouwen behoort er in de eerste plaats het nog niet voltooide raadhuis; voorts vermelden wij het belastinggebouw, de Munt en de Beurs. Van de 80 kerken zijn er slechts weinige, die zich door een fraaijen bouwtrant onderscheiden. De Israëlieten hebben er 3 synagogen. Van de openbare boekerijen noemen wij: die van den handel met 40000 deelen, die der Odd Fellows met 25000 deelen, die der werkliedenvereniging met 30000 deelen en die der juristen met 15000 deelen. Tot de inrigtingen van hooger onderwijs behooren er 3 colléges, van welke 2 door de Jezuïeten worden bestuurd, 2 pharmaceutische scholen, eene teekenschool en eene Académie van Wetenschappen.
Voorts heeft men er onderscheidene hospitalen, 6 schouwburgen en talrijke clubsgebouwen. Merkwaardig is er de Chinésche wijk met 2 Chinésche schouwburgen, Boeddha-tempels, speelholen en opiumkelders. In 1875 waren er 120 sigarenfabrieken met 4000 arbeiders (meestal Chinézen), 20 laarzenfabrieken met 2000 arbeiders, 16 ijzergieterijen , 4 inrigtingen tot het inleggen van vruchten, 2 wolweverijen, 20 meubelmakerijen enz. San-Francisco is voor den handel ongemeen gunstig gelegen. In 1876 behoorden er 987 schepen te huis, terwijl er 633 buitenlandsche schepen en 210 kustvaartuigen binnenliepen. In 1876 bedroeg de waarde van den invoer 371/2 millioen en die van den uitvoer 383/4de millioen dollars. De stad voorziet schier al de Vereenigde Staten van thee en ontvangt daarenboven eene verbazende hoeveelheid koffij, rijst en suiker.
Onder de uitvoer-artikelen zijn edele metalen, tarwe, wol, kurk en ginseng de voornaamste. De banken der stad werken met een kapitaal van 360 millioen gulden. De bevolking, die in 1860 ruim 56000 zielen telde, was in 1877 tot ongeveer 300000 zielen geklommen. De stad werd eerst in 1776 gesticht en had in 1848, toen het goud in Californië ontdekt werd, slechts 1000 inwoners. Na dien tijd werd zij een broeinest der grootste ondeugden en misdrijven, doch dit gaf aanleiding tot gestrenge maatregelen, zoodat zij thans tot de best bestuurde steden der Vereenigde Staten behoort. Allengs echter wordt men er zeer beducht voor de sterk toenemende immigratie der Chinézen. — De Baai van San Francisco, met eene lengte van 45 Ned. mijl, is door schilderachtige heuvels omzoomd en heeft door de Gouden Poort gemeenschap met den Oceaan.
