Novara, eene provincie in het Italiaansche landschap Piémont, grenst in het noorden aan Zwitserland en voor ’t overige aan de provinciën Como, Milaan, Pavia, Alessandria en Turijn, is verdeeld in 6 arrondissementen en telt op bijna 119 geogr. mijl nagenoeg 625000 inwoners (1872).
Het noordelijk gedeelte des lands is bergachtig wegens uitloopers der Alpen, doch het zuidelijk gedeelte effen. Hier vormt de Po de grenzen, en tot hare zijrivieren behooren er de Sesia, de Agogna, de Terdoppio en de Ticino. Tot de belangrijkste voortbrengselen rekent men er rijst, tarwe, peulvruchten, wijn, ooft, zijde, hennep, vlas, ijzer, koper en eenig zilver.
Zij wordt doorsneden van den spoorweg Milaan-Turijn met zijtakken naar Arona, Mortara, Gozzano, Casale en Biëlla. Ook wordt er het verkeer bevorderd door bevaarbare rivieren en onderscheidene kanalen. — De hoofdstad Novara, tusschen de Agogna en Terdoppio gelegen, is het vereenigingspunt der spoorwegen van Arona, Gozzano en Alessandria, Milaan en Turijn.
Zij is de zetel van het provinciaal bestuur en van een bisschop, bezit eene in Romaanschen stijl gebouwde domkerk met fraaije fresco’s en een baptisterium met antieke zuilen, onderscheidene andere kerken, een paleis van Justitie en andere paleizen, een nieuwen schouwburg, fraaije gedenkteekens, een lycéum en een gymnasium, een seminarium met eene groote boekerij, eene technische school, onderscheidene andere scholen, een muséum en omstreeks 15000 inwoners, welk aantal verdubbeld wordt, wanneer men er het gebied der gemeente met de voorsteden bijvoegt.
Men heeft er onderscheidene fabrieken en een levendigen handel in graan, rijst, vlas, cocons en wijn. De voormalige wallen en bolwerken van Novara hebben thans plaats gemaakt voor ruime straten en sierlijke wandelparken. — Novara is het oude Novaria en behoorde in de middeneeuwen aan de hertogen van Milaan.
In 1515 en 1525 viel de stad in handen der Franschen en kwam vervolgens onder de Oostenrijksche heerschappij. Den 23sten Maart 1849 behaalden er de Oostenrijkers onder Radetzky eene beslissende overwinning op de Sardiniërs, en tot herinnering aan deze gebeurtenis ontving een Oostenrijksch fregat, hetwelk in 1857—1859 eene reis om de wereld volbragt, den naam van „Novara”. Wegens de wetenschappelijke uitkomsten van die reis is de „Novara-expeditie” algemeen bekend.
