Mameloeken, een Arabisch woord, hetwelk slaven beteekent, is in Egypte de naam van slaven, die, uit vreemde gewesten afkomstig, de gewapende magt des Sultans vormen. Toen namelijk in de 13de eeuw DsjengisKhan het grootste gedeelte van Azië aan zijne heerschappij onderwierp en eene menigte inwoners als slaven wegvoerde, kocht Nedsjmeddin-Ejoeb, sultan van Egypte, daarvan niet minder dan 12000, gedeeltelijk Mingreliërs en Tsjerkessen, maar meest Turken uit Kiptsjak, liet hun eene militaire opleiding geven en vormde uit hen een korps, dat zich weldra van de regering meester maakte en na het vermoorden van den sultan Toeran-Sjach (1251) uit zijn midden Eibek tot sultan van Egypte benoemde, met wien de dynastie der Bahritische Mameloeken een aanvang nam, op welke in 1382 de tweede Mameloeken-dynastie, die der Bordsjieten, volgde, gesticht door Berkoek. Beider heerschappij duurde 266 jaren, waarin de Mameloeken, vooral onder Beibars en Kilawoen, vele landen veroverden en onder Chalil, een zoon van laatstgenoemde, in 1291 de Franken uit het Oosten verdreven. Selim I bragt hun rijk ten val, nadat hij in 1617 de hoofdstad Caïro stormenderhand veroverd had, en benoemde een Turkschen pasja tot bestuurder van Egypte.
Later, toen de Porte allengs zwakker werd, verminderde het gezag der pasja’s, en de opperhoofden der Mameloeken, die onder den titel van Bey in onderscheidene gewesten heerschappij voerden, maakten zich meester van de magt. In de 2de helft der 18de eeuw verklaarde Ali-bey zich geheel en al onafhankelijk van Turkije (1771) en aanvaardde den titel van Sultan. Na zijn dood onstond tweedracht tusschen de opperhoofden der Mameloeken, en sultan AbdoelHamid (1786) maakte er gebruik van, om Egypte weder aan zijn gezag te onderwerpen. Hunne laatste schitterende rol vervulden de Mameloeken onder Ibrahim en Moerad-bey tijdens den inval der Franschen in Egypte en onmiddellijk na hun aftogt. Eindelijk gelukte het in 1811 aan den lateren onderkoning van Egypte, Mehemed-Ali, de Mameloeken en hunne bey’s te vernietigen.
