Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 09-08-2018

Louvois

betekenis & definitie

Louvois (François Michel Letellier, markies de), minister van Oorlog in Frankrijk ten tijde van Lodewijk XIV, werd geboren te Parijs den 28sten Januarij 1639. Zijn vader, kanselier en staatssecretaris in het departement van Oorlog, kocht voor hem in 1654 het regt van opvolging in dat ambt. Nadat hij in 1662 gehuwd was met de rijke markiezin de Courtanvaux, onttrok hij zich aan alle vermaken en verschafte zich door rustelooze inspanning eene grondige kennis der zaken van oorlog. Reeds in 1666 belastte zijn vader hem met het beheer der krijgsaangelegenheden, en Louvois verkreeg weldra een grooten invloed, daar Lodewijk XIV zich overtuigd hield, dat hij zich tot minister van Oorlog had gevormd.

Terwijl Colbert, met wien hij in vijandschap leefde, de geldelijke bronnen deed vloeijen, schiep Louvois een magtig leger en bragt, geholpen door Vauban, de genie en artillerie op voortreffelijken voet. Nu werd hij uit eerzucht de aanstoker van het oorlogsvuur. Hij wikkelde den Koning in stoute ondernemingen en prikkelde diens heerschzucht. Toen de oorlog met Spanje in 1668 door den Vrede van Aken een einde nam, zette hij den Koning op tegen de Nederlanders. De oorlog nam een aanvang in het vertrouwen op een wél uitgerust leger van 180000 man. Turenne en Condé deden den voorslag om door een snellen marsch naar Amsterdam een voordeeligen vrede te verwerven, doch Louvois verijdelde dat voornemen. Nadat reeds in Mei 1672 de helft der Nederlanden in de handen des Konings gevallen was, hield Louvois dezen terug, en de Nederlanders dwongen nu de Franschen door het openen der sluizen tot den aftogt. Op dergelijke wijze handelde Louvois in den veldtogt van 1674.

Turenne deed een aanval in strijd met ’s Ministers bevelen, maar volbragt diens last, om de Pfalz te teisteren met moord en brand. Na den Vrede van Nijmegen was Louvois buiten den Koning de magtigste man in Frankrijk. Nu zorgde hij met verdubbelden ijver voor het leger, bewoog den Koning tot de instelling der beruchte Réunions en verraste Straatsburg den 30sten September 1681. De dood van Colbert in 1683 was een gevoelige slag voor Frankrijk, omdat Louvois zich toen ook met de financiën bemoeide en een stelsel van afpersing en crediet huldigde, hetwelk hoogst noodlottig was voor zijn vaderland. Daar hij gepoogd had den Koning afkeerig te maken van madame de Maintenon en hem althans overreed had, om het huwelijk met haar niet openbaar te maken, moest hij zich staande houden door zich onontbeerlijk te maken. Hij bewoog den Koning om de beschikbare troepen tot bekeering der Protestanten aan te wenden en werd alzoo de oorzaak der gruwelijke inlegering. Toen hij niettemin zijne toekomst bedreigd zag, wikkelde hij in 1688 den Koning in een oorlog met het Duitsche rijk. De eerste aanleiding hiertoe was, naar men verhaalt, een twist van den Koning met zijn minister over een al te groot raam in het kasteel Trianon, aldaar geplaatst onder het toezigt van Louvois.

Toen zou deze uitgeroepen hebben: „Ik ben verloren, wanneer ik dien man niet door een oorlog van het lijf houd!” Om die reden nam de langdurige oorlog een aanvang, die de beste krachten van Frankrijk noodeloos verslond en eerst in 1697 met den Vrede van Rijswijk eindigde. De minister van Marine Seignelay stelde voor na de oorlogsverklaring aan Willem III, om Engeland op zee aan te tasten. Louvois echter verzette zich met kracht tegen dit plan, uit vrees dat zijn invloed daardoor verminderen zou. Onder het voorwendsel van beveiliging der grenzen des Rijks herschiep hij in 1689 de Pfalz in eene woestenij. Heidelberg, Manheim, Worms, Spiers en andere steden werden geplunderd en verbrand.

Madame de Maintenon maakte den Koning daarop opmerkzaam, en deze verbood toen den minister om Trier te verbranden, waartoe reeds besloten was. Toen nu Louvois er op aandrong, dat dit plan evenwel uitgevoerd zou worden en er bijvoegde, dat hij het bevel daartoe reeds gegeven had, om den Koning alle gewetenswroeging te besparen, greep de Koning naar de tang, die zich bij den schoorsteen bevond, en zou den minister mishandeld hebben, indien de Maintenon niet tusschen beiden gekomen was. Zulke tooneelen vielen bij herhaling voor en onderminden de gezondheid van den minister, die niets zoozeer vreesde als zijn val. Na eene vergadering van den Staatsraad, den 16den Julij 1691 bij de Maintenon gehouden, waarop de Koning zich ongemeen hard jegens hem gedragen had, overleed Louvois plotselijk onder eene aderlating. Sommigen beweren, dat ergernis zijn dood veroorzaakt heeft, en anderen, dat hij door een zijner bedienden op last van den hertog van Savoye vergiftigd is.

< >