Hetaerie (Verbond) is in de geschiedenis van Nieuw-Griekenland de naam van een geheim vaderlandlievend genootschap, dat op de lotgevallen van dien Staat een belangrijken invloed heeft gehad. Zij is haren oorsprong verschuldigd aan den Thessaliër Rhigas, die in de 2de helft der 184e eeuw leefde. Deze gevoelde, vooral na de Fransche Revolutie, de behoefte van zijn volk en zocht door verbetering van volksonderwijs en volksopvoeding eene staatkundige omwenteling voor te bereiden. Inmiddels kwam hij in 1798 op eene nootlottige wijze om het leven, doch de grondslagen van het genootschap bleven bestaan, zoodat daarop in 1814, 1815 of 1817 eene nieuwe Hetaerie verrees.
De hoofdzetel van deze was in Rusland. Elk lid had de bevoegdheid om, met medeweten van een ander lid, elken Griek in het verbond op te nemen, dien hij daarvoor geschikt rekende, en het nieuwe lid kende dan geen ander als lid dan dengene, die hem opgenomen had. De wandel en de gezindheid der aan te werven leden werden naauwkeurig onderzocht, en deze moesten bij hunne toetreding een eed afleggen, die van hunne vroomheid, alsmede van hunne vrijheids- en vaderlandsliefde getuigde. Er werden vrijwillige bijdragen ingezameld voor de algemeene kas, en het geheele genootschap werd beheerd door een opperbestuur (dqxf). In alle belangrijke plaatsen van het Turksche rijk werd de hetaerie door middel van zendelingen uitgebreid, en omstreeks het jaar 1818 kwam men tot de bewustheid, dat er eerlang eene verandering zou plaats grijpen. Het wantrouwen jegens de Turken, vrees voor verraad en eene mogelijke verduistering der verzamelde gelden bragten de leiders der onderneming tot het besluit, om het uitbarsten der omwenteling te verhaasten. Men zag uit naar een aanvoerder, aan wien men het beleid der zaken kon toevertrouwen. Nadat graaf Capodistrias, die deel uitmaakte van het Russische kabinet, de op hem gevallen keuze van de hand gewezen had, verkoos men Alexander Ypsilantis, die zich liet overhalen, de benoeming aan te nemen.
Blijkbaar te vroeg, zonder vast plan en zonder voldoende voorbereiding ontstonden nu weldra oproerige bewegingen in Moldavië en Walachije, alsmede in Griekenland zelf (1821). Daarmede nam natuurlijk de Hetaerie een einde, terwijl er vervolgens de partij der Hetaeristen verrees, die zich na het verbrijzelen van het Turksche juk invloed wist te verschaffen in den Staat. Daarenboven hadden zich in den aanvang dezer eeuw hier en daar ook wetenschappelijke hetaerieën gevormd. Er bestond reeds in 1813 eene te Athene, welke tot oogmerk had het verzamelen van een fonds tot het stichten van eene boekerij en van een muséum, alsmede tot het vertalen en uitgeven der werken van oude schrijvers. Zulk eene hetaerie werd ook opgerigt tijdens het Congrès te Weenen, welke ten doel had, het onderwijs van het Grieksche volk te regelen, scholen te doen verrijzen en door middel van tijdschriften beschaving en kennis te verspreiden.
Vooral ook zorgde dit genootschap voor de opleiding van Grieksche jongelingen aan Europésche hoogescholen. De werkzaamheden dezer Hetaerie werden geschorst door de revolutie van 1821. Zij herrees echter in Griekenland in 1824, bepaaldelijk te Athene, hetwelk zich in die dagen in de magt der Grieken bevond. Zij droeg voorts zorg voor het behoud der oudheden in Griekenland en knoopte betrekkingen aan met het buitenland. Zij kwam echter in verval, toen door de stichting van het koningrijk Griekenland hare werkzaamheden min of meer overbodig waren geworden, en is thans geheel en al ontbonden.
