Evocatie, een Latijnsch woord,beteekent oproeping, opvordering.
De evocatio sacrorum was een bij de Romeinen heerschend gebruik, om de schutsgoden eener belegerde stad door de priesters onder zekere formaliteiten op te roepen tot het verlaten van hun tegenwoordigen zetel en tot overgang aan hunne zijde, waardoor zij den vijand van de bescherming hunner goden trachtten te berooven. De evocatio rei is eene op buitengewone wijze uitgebragte dagvaarding van een beschuldigde, dien men niet kan vatten, en die volgens onze wet, tegenwoordig in burgerlijke, correctionéle en policiezaken bij verstek wordt veroordeeld, en in criminéle weêrspannig aan de wet verklaard.
Evocatie is verder de oproeping van een burger voor eenen buitenlandschen regter. In de middeleeuwen konden de Paus en de Keizer met de Duitsche Rijksstanden eene regtsmagt uitoefenen, krachtens welke zij de onderdanen der tot het Duitsche rijk behoorende landen voor hunne geregten riepen. Langzamerhand hebben de onderdanen zich aan die regtspraak weten te onttrekken door het bedingen van het privilegium de non evocando, waardoor zij verzekerd waren, dat hunne regtszaken, althans in eerste instantie, behandeld werden voor hunnen eigenen, binnenlandschen regter, — een privilégie, waardoor hun voorzeker eene meer billijke, eerlijke en verstandige regtsbedeeling werd gewaarborgd. Onze Grondwet huldigt nog hetzelfde privilégie in de bepaling, dat niemand tegen zijn wil kan worden afgetrokken van den regter, dien de wet hem aanwijst. Zie Dagvaarding, Regterlijke organisatie.
Evolutie, afkomstig van een Latijnsch woord, hetwelk ontwikkeling beteekent, wordt op het gebied der krijgskunst gebruikt van zamengestelde troepenbewegingen, waardoor frontveranderingen en verplaatsing der strijdkrachten ontstaan. Men onderscheidt eene evolutie in linie, waardoor kolonnen, en eene in kolonne, waardoor eene linie geformeerd worden. Tegenover den vijand behooren de evolutiën zoo eenvoudig mogelijk te zijn; de moelijke beware men voor het excercitieveld, om de soldaten en officieren te oefenen. Ook de beweging eener vloot, als deze zich in slagorde stelt, noemt men eene evolutie. — In de meetkunde noemt men evolutie het veranderen eener kromme ljn in eene regte van dezelfde lengte, of van een krom vlak in een plat vlak van dezelfde uitgebreidheid.
De oorspronkelijke figuur heet daarbij de evolute, de andere de evolvente. Als men langs den omtrek van een cirkel eene onbepaalde regte lijn laat voortbewegen, die steeds raaklijn blijft, dan zal eindelijk daarop de lengte van den cirkel tusschen het eerste en laatste raakpunt liggen. Men kan gemelde raaklijn beschouwen als eene epicycloïde met eene middellijn van oneindige lengte.
