Chaeronéa, eene stad in het oude Boeotië, ten zuiden van de Cephissus, werd volgens de sage door Chaeron, een zoon van Apollo en van Thero, gesticht. Zij lag in eene vruchtbare vlakte aan den voet van eene steile rots, waarop zich de acrópolis verhief en was aanvankelijk schatpligtig aan de Orchoméniërs, terwijl zij zich later vrij verklaarde en bij het Boeotisch Verbond voegde.
Het oude geslacht der Peripoltiden was aldaar gevestigd. Vóór den Peloponnésischen oorlog hadden de Atheners zich van haar meester gemaakt, en de Phocensers zonden er eene volkplanting heen. Zij bloeide nog in de dagen der Romeinsche heerschappij, en de inwoners legden zich vooral toe op het bereiden van uitmuntende olie, van zalven en van welriekende zelfstandigheden. — Chaeronéa is bekend door de overwinning, die Philippus van Macedonië aldaar behaalde op de vereenigde Grieken (338 vóór Chr.) en door die van Sulla op Mithridates (86 vóór Chr.), — voorts is zij de geboorteplaats van Plutarchus. Het gemeenschappelijk graf der in eerstgenoemden slag gesneuvelde Thebanen, met een reusachtigen marmeren leeuw versierd en door Pausanias vermeld, is in den laatsten tijd teruggevonden, en de bouwvallen der oude stad liggen in de nabijheid van het hedendaagsche Caprena (Capurna).
