Ammianus Marcellinus was een Romeinsch geschiedschrijver. Hij werd omstreeks 350 na Chr. te Antiochia in Syrië geboren. Hij was van Grieksche afkomst, wijdde zich aan de krijgsdienst en nam deel aan de veldtogten onder Constantius in het Oosten, in Gallië en Germanië, en onder Julianus in Perzië. Daarna vestigde hij zich te Rome, besteedde zijn tijd aan de beoefening der wetenschap, en stierf aldaar in het jaar 390. Hij schreef in de Latijnsche taal eene Romeinsche geschiedenis in 31 boeken (van Nerva tot Valens 96 tot 378 na Chr.), van welke alleen de laatste 18 boeken zijn bewaard gebleven.
Deze loopen van 353 tot 378 en geven eene voorstelling van het tijdperk, waarin de schrijver zelf leefde en werkzaam was en zijn vooral belangrijk door de mededeelingen en beschouwingen, die daarin zijn opgenomen omtrent de Germaansche gewesten. De stijl is niet zeer vloeijend, schoon hier en daar gezwollen, maar over het geheel gespierd en frisch. Bij het schetsen der gebeurtenissen geeft Ammianus Marcellinus blijken van een zelfstandig en gezond oordeel, van eene ongemeene gave van waarnemen en van historische trouw. Hier en daar spreekt hij afkeurend over het Christendom, doch steeds met gematigdheid, maar hij is met grooten eerbied voor de afgodendienst vervuld. Zijn geschiedwerk is het eerst gedrukt te Rome (1474). Er bestaan goede uitgaven van Valesius (Parijs 1681), van Gronovius (Leiden, 1693), van Ernesti (Leipzig, 1773) enz. Het is door Wagner in het Duitsch vertaald. — Men houdt Ammianus Marcellinus ook voor den schrijver eener levensschets van Thucydides.
