Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Herman Daniël Benjamins, Joh. F. Snelleman, Martinus Nijhoff, E.J. Brill (1914-1917)

Gepubliceerd op 25-04-2022

Tijdschriften en periodieken

betekenis & definitie

De volgende opgaven zijn in drie gedeelten gesplitst.

I. Bevat de tijdschriften en periodieken, welke uitsluitend (of nagenoeg uitsluitend) aan de West zijn gewijd (in chronologische volgorde).

II. Die, waarbij uit den titel blijkt dat de inhoud ook over de West handelt (eveneens in chronol. volgorde).

III. Omvat een alphabetische lijst der voornaamste tijdschriften, welke van tijd tot tijd West-Indische bijdragen bevatten.

I

Deze rubriek wordt geopend met een opgave, welke waarschijnlijk onvolledig is, der Almanakken, die - vooral in vroeger tijd - vele bijdragen bevatten ter verspreiding van kennis over de West. Geraadpleegd werden de verzamelingen in de Kol. Bibl. te Paramaribo, in de Kol. Bibl. te 's-Gravenhage en in de Bibl. van het Departement van Koloniën, benevens eenige antiquariaats-catalogi en Jhr. C.A. van Sypesteyn's litteratuur-opgave in diens werk: Beschrijving van Suriname ('s-Gravenh. 1854).

Surinaamsche Almanach op het schrikkeljaar 1788, voorzien met eene uytrekening weegens 't waater-getey op de mond dezer colonie. Paramaribo, 1788.

Surinaamsche Almanach op het jaar onzes Heere Jesu Christi. Anno 1789. Paramaribo, W.H. Poppelmann. (Jhr. van Sypesteyn, vermeldt in zijn litteratuuropgave dezen Almanak niet, wel ‘een diergelijke Surinaamsche almanak op het jaar onzes Heeren Jesu Christi 1793, bij de Wed. Beeldsnijder’). De eerstgenoemde, die van 1789, is aanwezig in de Kol.

Bibl. te 's-Hage; de door v. Sypesteyn genoemde werd nergens aangetroffen.

De Lantaarn. Een almanak welke van 1792-1801 bij van Woenzel te Paramaribo verscheen. (Vermeld door van Sypesteyn, maar nergens aangetroffen).

Surinaamsche Staatkundige Almanach voor den jaare 1793-96, door Charles Brown. Paramaribo. (Alleen deze 4 jaargangen verschenen).

Surinaamsche Almanach voor den jaare 1799, Paramaribo, 1798.

Surinaamsche Staatkundige Almanak voor den jaare 1818, Paramaribo. (Alles wat verscheen).

Surinaamsche Almanak voor het jaar 1820 en 1821. (1e-2e jaargang). Paramaribo en Amsterdam, E. Beijer en C.G. Sulpke. (Slechts twee jaargangen verschenen).

Surinaamsche Almanak. Uitgegeven door het Departement Paramaribo der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen. Amst. en 's-Gravenh. Hiervan zijn verschenen: de almanak voor 1825 (1e jaarg.), 1827-1843 en 1845-1847. Daarna gestaakt.

Almanak voor de Nederlandsche West-Indische Bezittingen, en de kust van Guinea, voor het jaar 1856. Uitgegeven op last van Z. Exc. den Minister van Koloniën. 's-Gravenh. Gebrs. van Cleef, 1856. (Alles wat verscheen).

Almanak voor de Nederlandsche West-Indische Bezittingen, en de Kust van Guinea, voor het jaar 1859, 1860 en 1861. Uitgegeven met toestemming van Z. Exc. den Minister van Koloniën. 's-Gravenh., Gebrs. van Cleef 1858-1860. (Van deze uitgave verschenen slechts de drie hier genoemde jaargangen).

Surinaamsche Almanak. Uitgave Erve J. Morpurgo te Paramaribo. Verscheen voor het eerst in

1888; ging in 1907 over aan de firma H.B. Heyde te Paramaribo, die den Almanak deed verschijnen tot 1913, waarna de uitgave is gestaakt. (Ook in 1912 is geen Almanak uitgekomen).

De Vraagbaak. Almanak voor Suriname. Uitgave van H. van Ommeren te Paramaribo. Hiervan verschenen tot heden 3 jaargangen, nl. voor de jaren 1913, '15 en '16.

De Gids. Almanak voor Suriname. Voor het eerst verschenen in 1916. Drukker: H.B. Heyde te Paramaribo.

Voor Curaçao werden slechts opgaven aangetroffen omtrent almanakken welke in 1842, 1858 en 1862 verschenen. De laatste (aanwezig in de Bibl. van het Dep. van Koloniën) is getiteld: Almanak voor het jaar 1862. Berekend naar den meridiaan van Curaçao (Curaçao). De eerste twee worden vermeld in den Catalogus der Kol. Bibl. te Paramaribo.

Hierop volgen de overige periodieken (vermoedelijk evenmin volledig), met hier en daar korte bibliographische toelichtingen.

De Surinaamsche Artz. Door J. Voegen van Engelen. Med. Doct. Het eerste Nr. verscheen Sept. 1786 bij W.H.

Poppelman te Paramaribo. 13 Nrs. vormen het ‘Eerste stuk’, het jaartal 1788 dragende. Vermoedelijk is daarna de uitgave gestaakt, hoewel de redacteur, Dr. V.v.E., op de laatste blz. van het 13e Nr. een vervolg toezegt. Dit, blijkbaar zeer zeldzaam periodiek is aanwezig in de Kol. Bibl. te 's-Gravenhage.

De Surinaamsche landman, of verhandeling over verscheiden belangrijke onderwerpen den Surinaamschen landbouw betreffende, door H. Blom, Paramaribo,

1801. Met vervolg van den Surinaamschen landman, Ie deel, No 1-12. Param. 1801,
- IIe deel, No 1. Param. 1805. (Vermoedelijk is toen de uitgave gestaakt; zie Cat. Kol. Bibl. te Paramaribo 1911).

Verhandelingen van het Landbouwkundig Genootschap De Eensgezindheid, Paramaribo (?) 1804.

Berigten van de Maatschappij: tot nut van 't Algemeen, departement Paramaribo, 1820, no. 1. (Wordt aldus vermeld in den Cat. der Kol. Bibl. te Paramaribo 1911).

De Kolonist. Tijdschrift toegewijd aan de welvaart van Suriname. Gedrukt en uitgegeven te Paramaribo, bij J.J. Engelbrecht. In 1838-1839 verschenen van dit tijdschr. 15 stukken, het eerste deel vormende, waarna de uitgave is gestaakt.

Handelingen van de Maatschappij tot bevordering van het Godsdienstig onderwijs onder de Inlandsche bevolking der kolonie Suriname. Een jaarlijks verschijnend verslagje, dat werd gedrukt bij M.P. de Swart & Zoon te 's-Gravenh.; het eerste verscheen in 1831, het laatste (?) in 1879.

De Volksvriend. Tijdschrift ter verspreiding van nuttige kennis, tot bevordering van zedelijkheid en deugd en tot opwekking van nijverheid en volksvlijt. Uitgegeven door de Surinaamsche Maatschappij van Weldadigheid te Paramaribo. Van dit tijdschrift verschenen (in het jaar 1855, bij J.C. Muller te Param.) in 't geheel slechts 4 Nrs.

Suriname. Jaarboekje voor het jaar 1856-1857. Uitgegeven door het letterlievend genootschap: Oefening kweekt kennis, te Paramaribo. 's-Gravenh. L.J. Verhoeven, 1856-1857. Slechts twee jaargangen verschenen.

West-Indië. Bijdragen tot de bevordering van de kennis der Nederlandsch West-Indische Koloniën. Hiervan verschenen (te Haarlem bij A.C. Kruseman) slechts 2 dln., met de jaartallen 1855 en 1858.

Land- en Tuinbouwvereeniging Suriname 1884/1885, 1886, 1887/88. Suriname, Erve J. Morpurgo. 1888, '89 en '90. Slechts drie jaargangen verschenen.

De Katholieke Waarschuwer. Kerkelijk maandblad voor de R.K. Gemeente. Verschijnt sedert 1891 te Paramaribo.

Kawai-Fa. Maandblad voor Chineezen. Uitgegeven door J. Timmerman te Paramaribo, 1894 en 1895.

Jaarverslag van het Geschied-, Taal-, Land- en Volkenkundig Genootschap, gevestigd te Willemstad, Curaçao. Gedrukt en uitgegeven bij J.H. de Bussy te Amsterdam. Het eerste verslag verscheen in 1897, het zesde (tevens laatste) in 1903. Het genootschap werd gesticht op initiatief van J.H.J. Hamelberg; de jaarverslagen bevatten belangrijke bijdragen, vooral over de geschiedenis van Curaçao en de overige West-Indische eilanden.

De West. Veertiendaagsch blad gewijd aan de belangen van Nederlandsch West-Indië. Onder redactie van J. Ch. Blok, met medewerking van verschillende autoriteiten op koloniaal gebied. Dit orgaan werd te Scheveningen uitgegeven. De eerste jaargang verscheen tusschen 15 Nov. 1898 en 1 Nov. 1899 (24 Nrs.); van den 2en jaarg. zagen nog de Nrs. 1-4 het licht, waarna de uitgave vermoedelijk is gestaakt.

De Christelijke huisvriend. Kerkelijk maandblad voor de Evangelische Broedergemeente. Verschijnt sedert 1899 te Paramaribo.

Stemmen uit Bethesda. Bericht omtrent den arbeid in het Melaatschengesticht Bethesda in Suriname. Een op ongeregelde tijden (te 's-Gravenh. - Paramaribo. -

Amst.) uitkomend periodiek. No 1 verscheen in 1900; No 21 ult. 1915.

Maksien vo Christen Soema. Maandblad ter verspreiding van stichtelijke lectuur. Verschijnt sedert 1900 te Paramaribo.

Jaarboekje van de Curaçaosche Maatschappij tot bevordering van Landbouw, Zoutwinning en Visscherij. Amsterdam, J.H. de Bussy, 1903. Een soort almanak, waarvan slechts één jaargang is verschenen.

Inspectie van den Landbouw in West-Indië. Bulletin. Later getiteld: Departement van (den) Landbouw in Suriname. Bulletin. Een (bij J.H. Oliviera te Paramaribo) op onbepaalde tijden verschijnend periodiek; in 1904 verscheen het 1e, in Sept. 1915 het 33e Bulletin.

Het Onderwijs. Orgaan van het Surinaamsch Onderwijzers-Genootschap. Uitgever J.H. Oliviera te Paramaribo. Opgericht, als maandschrift, in 1906, gestaakt in Juni 1911; sedert 10 Maart 1915 weder verschenen, nu als veertiendaagsch periodiek.

Maandboek Excelsior gewijd aan Landbouw, Fabriekswezen, Vereenigingsleven enz. Redacteur-uitgever Joh. C. Marcus te Paramaribo. Het 1e Nr. verscheen in Juli 1914, het laatste (daar de uitgave is gestaakt) in Oct. 1915.

.

II.

De Oost- en West-Indische Post, behelsende: consideratiën over de critique toestand der coloniën. Met Aanhangsel: De Extra Oost- en West-Indische Post. Verscheen wekelijks in de jaren 1784-1785; aanvankelijk bij J.M. van Vloten en J.J. Besseling te Utr., later bij J. Verlem te Amst.

Berichten uit de Heiden-Wereld. Uitgegeven door het zendingsgenootschap der Evangelische Broedergemeente te Zeist. Verschijnt sedert 1835 maandelijks, in de laatste jaren te Zeist, bij C. Avis. De titel is, in kleinigheden, nu en dan gewijzigd. Bijdragen tot de kennis der Nederlandsche en vreemde Koloniën, bijzonder betrekkelijk de vrijlating der slaven. Bij C. van der Post Jr. te Utrecht verschenen van dit tijdschr. vier jaargangen (1844-1847), waarna de uitgave is gestaakt. (De inhoud is ten opzichte van de West zeer belangrijk).

Le Moniteur der Indes Orientales et Occidentales, recueil de mémoires.... etc. Redactie: Ph. Fr. von Siebold en P. Melvill van Carnbée. Een bij Gebrs. Belinfante te 's-Hage verschenen maandschrift, waarvan slechts drie jaargangen (1846-47 en 1849) het licht zagen.

Tijdschrift, uitgegeven van wege de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van de afschaffing der slavernij. 's-Gravenh. Mart. Nijhoff. Van dit maandschrift verschenen 8 jaargangen (1855-1862). De eerste jaargang heeft den titel ‘Maandblad’, enz. Voor een groot gedeelte is de inhoud gewijd aan de emancipatie der W.I. slaven.

Koloniale Jaarboeken. Maandschrift tot verspreiding van kennis der Nederlandsche en Buitenlandsche Overzeesche Bezittingen. De 1e-2e jaarg. (1862-'63) verschenen bij Thieme te Zutphen, en van Dorp te Batavia; de 3e-4e (1863-'64) bij Nijhoff te 's-Gravenh., waarna de uitgave is gestaakt.

Mededeelingen uit Oost- en West-Indië. Uitgegeven door de Vereeniging ter bevordering der zedelijkheid in de Nederlandsche Overzeesche Bezittingen. Hiervan verschenen, in 1894 (bij W.A. Beschoorte 's-Gravenh.), in het geheel slechts drie Nrs. welke geen betrekking hebben op de West.

Nederlandsch Koloniaal Centraalblad. Maandelijksch overzicht betreffende de literatuur van Nederl. Oost- en West-Indië. Hiervan verscheen, onder redactie van C.M. Pleyte Jzn., bij E.J. Brill te Leiden, slechts één jaargang (1894-'96).

Nederlandsch Jaarboek. Kort overzicht van de belangrijksche gebeurtenissen in Nederland en zijne Koloniën. Zutphen 1898 en 1899.

Ofschoon niet passende in deze rubriek, worde hier nog genoemd: Tijdschrift voor Staathuishoudkunde en Statistiek, door Mr. B.W.A.E. Sloet tot Oldhuis, waarvan het 1e deel in 1881 te Zwolle verscheen.

.

III.

Behalve in de hierboven onder I en II genoemde organen, is er in tijdschriften heel veel over de West-Indiën geschreven, en kan men bijna geen enkel wetenschappelijk of populair Nederlandsch periodiek - nog verschijnend of reeds gestaakt - aanwijzen, dat niet nu en dan een bijdrage over de West bevat. Een afzonderlijke vermelding van al die tijdschriften is niet doenlijk; daarom wordt volstaan met een opsomming (in alphabetische volgorde) van de belangrijkste.

Aarde en haar Volken (De); Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde van Ned.-Indië; Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde; Bulletin der Maatschappij tot bevordering van het Natuurkundig onderzoek der Ned. Koloniën; Bulletin van het Koloniaal Museum te Haarlem; Economist (De); Eigen Haard; Elsevier's geïll. Maandschrift; Gids (De); Handboek voor Cultuur- en Handelsondernemingen; Ingenieur (De) en andere uitgaven van het Kon. Instituut van Ingenieurs; Indische Gids (De); Indische Mercuur (De); Internationales Archiv für Ethnographie; Koloniaal Weekblad (Het); Jaarboek voor de Nederlandsche Zending (soms getiteld Nederlandsch Zendingsjaarboekje); Jaarboek van het Mijnwezen in Ned. Oost-Indië; Lichtstralen op den Akker der Wereld; Mededeelingen, Verhandelingen en Verslagen der Kon. Akademie van Wetenschappen; Missiën (De Katholieke); Navorscher (De); Neer landia ‘Orgaan van het Algemeen Nederl.

Verbond’; Notes from the Leyden Museum; Orgaan der Vereeniging ‘Moederland en Koloniën’; Sammlungen des Geolog. Reichsmuseums in Leiden; Studiën, Godsdienst, Wetenschap, Letteren; Tijdschrift v.h. Nederl. Zeewezen; Tijdschrift voor Economische Geographie; Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië; Tijdschrift van het Kon. Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap (zie voor de belangrijke West-Indische bijdragen in dit tijdschrift o.a. het art. ONDERZOEKINGSTOCHTEN in deze Encyclopaedie); Verslagen der Vergaderingen van het Indisch Genootschap; Vragen des Tijds; Vragen van den dag.

Verder bevatten verschillende buitenlandsche tijdschriften (vooral Amerikaansche) nu en dan bijdragen over West-Indië. Men vindt die bijdragen, indien ze zijn gepubliceerd na 1839, in den regel, met vermelding der bron, opgenomen in het Repertorium op de koloniale literatuur, waarvan tot heden 4 gedeelten zijn verschenen. De volledige titel luidt: Repertorium op de literatuur betreffende de Nederlandsche koloniën in Oost- en West-Indië voor zoover zij verspreid is in tijdschriften en mengelwerken. I. Oost-Indië 1866-1893. II.

West-Indië 1840-1893. Met een alphabetisch zaak- en naamregister, samengesteld door A. Hartmann. 's-Gravenh. 1895. - Eerste Vervolg (1894-1900). 's-Gravenh. 1901. - Tweede Vervolg (1901-1905). 's-Gravenh. 1906. (Deze vervolgen eveneens door Hartmann samengesteld). - Derde Vervolg (1906-1910). Samengesteld door W.J.P.J. Schalker en W.C. Muller. 's-Gravenh., 1912. - Het vierde vervolg, bevattende het tijdvak 1911-1915, verschijnt in den loop van het jaar 1916.

< >