Met nieuwlichter bedoelt men iemand, die nieuw (geestelijk) licht zoekt te brengen. Honderd jaar geleden gaf men dezen naam aan de z.g.
Afgescheidenen of Christelijk-Gereformeerden, maar in den tegenwoordigen tijd worden in het algemeen mensen, die nieuwe denkbeelden op geestelijk of maatschappelijk gebied verkondigen, vaak ironisch „nieuwlichters” genoemd.Een der merkwaardigste figuren uit de vorige eeuw was de Engelse ziekenverpleegster Florence Nightingale (1820-1910), bekend door haar ijver voor een goede verpleging van gewonden in den oorlog.
Florence Nightingale werd in 1820 te Florence geboren als dochter van een rijk Engels echtpaar uit den deftigen stand, verwant aan tal van andere, welgestelde families. Florence groeide dus onder uiterlijk zeer gunstige omstandigheden op. Niemand verwachtte ook iets anders, dan dat zij een tijdlang zou „uitgaan” en daarna een „passenden echtgenoot” zou vinden.
Maar Florence had reeds als kind een diep besef van haar roeping als verpleegster, zij ging al heel jong de armen bezoeken, waakte aan hun ziekbed en droomde zich zelfs den hemel als een grote zaal met patiënten, die zij mocht verplegen.
Toen zij 18 à 20 jaar werd, bleek, dat Florence niets gevoelde voor het gewone jongemeisjesleven, zij wilde „iets doen”. Haar moeder begreep haar niet en was onaangenaam verrast, toen Florence haar plotseling vertelde, dat zij van plan was ergens een eigen ziekenhuis in te richten.
Het plan werd onvoorwaardelijk afgekeurd, want het beroep van verpleegster stond in die dagen in het geheel niet in aanzien. Een verpleegster was in die dagen gewoonlijk een ruwe, oude vrouw, onontwikkeld, soms een beetje aan den drank, en niet zeer bekwaam voor verplegingswerk.
Het ziekenhuisplan mislukte dus voorlopig en Florence zweeg, maar verzamelde acht jaar lang zoveel mogelijk kennis en ervaring, om later toch door te zetten, wat zij zich had voorgenomen. In haar vrije uren bezocht ze armenscholen en werkhuizen. En zelfs slaagde zij er in om stilletjes drie maanden te studeren aan een verpleegstersschool te Kaiserswerth.
Drie jaar later begonnen haar ouders te begrijpen, dat ze nu toch wel oud en wijs genoeg was om haar eigen weg te gaan.
Zij kwam aan ’t hoofd te staan van een ziekenverpleging voor onvermogenden. Toen Miss Nightingale echter een jaar in dezen werkkring was bezig geweest, gebeurde er iets van grote betekenis in haar leven: de Krimoorlog brak uit en na den slag aan de Alma begonnen de verschrikkelijke toestanden in de militaire hospitalen te Skoetari in Engeland bekend te worden. Miss Nightingale schreef een brief aan den minister van Oorlog, waarin ze haar diensten aanbood, en binnen een week vertrok zij, aan het hoofd van een veertigtal dames, naar Skoetari en later naar Balaklava.
De toestanden, die ze daar aantroffen, waren onbeschrijfelijk. Er was een reusachtig groot hospitaal, waar het den gewonden, die voortdurend in groten getale toestroomden, letterlijk aan alles ontbrak. Verpleegsters waren er niet. De administratie was volkomen in de war. Een paar jonge dokters deden hun best, maar ze konden niets bereiken, daar het hun aan de meest' gewone benodigdheden als badkuipen, handdoeken, zeep, bezems, vaatwerk, messen, lepels en vorken en ook aan de gewone medische instrumenten en verbandmiddelen ontbrak. Het kostte Florence Nightingale heel veel moeite hierin verbetering te brengen en ze kwam in conflict met alle mogelijke militaire voorschriften. Doch zij zette door.
De soldaten noemden haar „de dame met de lamp”, omdat zij ’s avonds met een lamp langs de bedden ging, troostend en bemoedigend.
Met ijzeren wil bracht zij orde in het warnet der voorschriften; en wat niet in voorraad was, schafte zij uit eigen middelen aan.
Dag en nacht was deze dappere vrouw in de weer; overdag den gehelen voorradendienst regelend, ’s nachts brieven schrijvende naar Engeland om geld. De dokters, die haar eerst niet vertrouwden, begonnen nu toch haar werkkracht te waarderen.
Toen Miss Nightingale in 1856 in Engeland terugkwam, was zij de meest vereerde vrouw van geheel Europa. Van de Koningin ontving zij een broche met het St. Georgekruis en het Koninklijk monogram. Florence Nightingale’s gezondheid was evenwel totaal verwoest (ze had o.a. cholera gehad).
Ondanks dit heeft zij haar verdere leven gewijd aan verbetering van al de treurige toestanden, die zij had leren kennen, ook zelfs gedurende de laatste 40 jaar van haar leven, toen zij geheel invalide was.
Maar het lichtende voorbeeld, de schepster van nieuwe toestanden op verplegingsgebied, de pionierster van het Rode Kruis, de vrouw, die iets héél groots en vrouwelijks had geschapen, is zij gebleven — en zal zij blijven.
