Dit was de naam van een beweging, die wel wat op het anarchisme gelijkt, doch die zich onder dezen naam alleen in Rusland heeft geopenbaard. De eigenaardige naam is afgeleid van het woord nihil, dat niets betekent.
Men wilde in elk geval niets van den bestaanden toestand bewaren. Den naam vindt men het eerst in een boek van den Rus Toergenjew „Vaders en Zonen”, dat in 1861 verscheen.
De gewelddaden dezer beweging gedurende tientallen jaren waren ongetwijfeld het gevolg van de betreurenswaardige toestanden in het Rusland der 19de eeuw,n.l. de bevoorrechte positie van den adel en de hoge militairen, de willekeur van den kant der politie, de omkoopbaarheid van het ambtenarencorps en vooral de politieke onderdrukking van het volk.. Vernietiging van die maatschappelijke orde door vooi niets terugdeinzende gewelddadigheid, in de eerste plaats gericht tegen degenen, die als steunpilaar van die orde moesten worden beschouwd, zoals de Czaar zelf, de leden der regering, de hooggeplaatste militairen, bestuurs- en politie-ambtenaren, — was het eerste doel van de nihilisten. Vooral de revolutionnaire volksleider Bakoenin vuurde den haat tegen de bestaande maatschappelijke toestanden met de grootst mogelijke felheid aan. Geleidelijk won het nihilisme meer aanhangers, ook zelfs onder den adel. Reeds in 1866 werd door nihilisten een mislukte aanslag gepleegd op Czaar Alexander II en sedert dien volgt een lange reeks van bloedige aanslagen, waaraan tal van regeringspersonen en ambtenaren ten offer vielen. De regering antwoordde hierop met veroordelingen en verbanningen op grote schaal, welke echter weder nieuwe aanslagen uitlokten. Omstreeks 1880 werd het genootschap der Nihilisten hechter georganiseerd. Men had geheime drukkerijen, verspreidde opruiende vlugschriften onder ’t volk en velde doodvonnissen over' gehate ambtenaren, die meestal vroeger of later ten uitvoer werden gebracht. Vorsten, gouverneurs en generaals vielen onder het lood der nihilistische sluipmoordenaars. Een aanslag op den Keizerlijken trein mislukte, op het Winterpaleis pleegde men een aanslag en Czaar Alexander werd in 1881 vermoord. Wel werden de moordenaars gegrepen en terechtgesteld, doch in de daaropvolgende jaren bleven de aanslagen aanhouden. Ook de laatste Czaar, Nicolaas II, is herhaaldelijk ternauwernood aan nihilistische moordaanslagen ontsnapt. Deze actie heeft tot aan den wereldoorlog geduurd.
