heten de leden van een der jongste en belangrijkste geestelijke orden van de Rooms-Katholieke kerk.
Deze orde is gesticht door Ignatius van Loyola, die van 1491 tot 1556 heeft geleefd — zie: Ignatius van Loyola. Hij was een Spaans edelman, die tijdens een ziekte besloot zijn verder leven aan God te wijden. In den beginne verzamelde hij slechts een klein aantal aanhangers om zich heen. Zij wijdden zich aan de prediking, de studie, de missie en het onderwijs. Langzamerhand werd het aantal volgelingen groter en niet zonder enige bezwaren werden ze door Paus Paulus III als orde erkend in 1540. De orde staat onder een generaal, die door de leden voor het leven gekozen wordt. De innerlijke kracht der orde komt behalve uit de algehele toewijding der leden, voort uit hun langdurige, intensieve vorming en uit de gelofte van absolute gehoorzaamheid van de minderen aan de meerderen en van de gehele orde aan den Paus.
De Jezuïeten sluiten zich in den regel na hun leertijd niet in kloosters op, maar blijven in de gewone maatschappij als leeraren, predikers, missionarissen en biechtvaders. In die verschillende functies kunnen ze groten invloed uitoefenen, die in den loop der tijden heeft gemaakt, dat zij steeds zeer de aandacht hebben getrokken.
Later is het feit, dat de Jezuïeten, vooral in de Zuidelijke landen: Portugal, Spanje en Frankrijk, het onderwijs voor een groot deel in handen hadden, de aanleiding geworden tot een botsing met de wereldlijke overheid. Na een aanslag op den koning van Portugal in 1758, waarvan men de Jezuïeten beschuldigde er de hand in te hebben gehad, werden zij gevangen genomen en gedeporteerd. Frankrijk, Spanje, Napels en Parma volgden enige jaren later dit voorbeeld. Sedert werd door de regeringen van deze landen sterken aandrang uitgeoefend op den Paus met het doel algehele opheffing te verkrijgen. In 1773 hief de Paus de orde op. Deze pauselijke breve (brief) stelt de opheffing der orde voor als een noodzakelijk middel, om den vrede in de kerk te herstellen.
Frederik II van Pruisen en Katharina II van Rusland handhaafden echter deze orde in hun landen. Beide vorsten beletten de afkondiging der pauselijke breve en zo bleef in deze landen de orde bestaan. Na den val van Napoleon in 1814 heeft Paus Pius VII de Jezuïeten weer hersteld. De orde heeft zich daarna weer snel over Europa en de hele wereld verbreid (alleen in Frankrijk is zij in 1901 weer verboden).
De Jezuïeten hebben nu weer een belangrijk aandeel in de gewone zielzorg (parochiewerk), ’t onderwijs en de missie.
Ook in ons land bezit de orde talrijke kloosters, parochiekerken en onderwijsinstellingen. Zeer bekend zijn b.v. het St. Canisius-college te Nijmegen en Huize Katwijk te Den Haag.
