is de naam van een beroemde kerk, n.l. de Sophiakerk te Constantinopel.
Reeds keizer Constantijn de Grote had een kerk van dien naam gebouwd omstreeks het jaar 330, maar bij een oproer in 532 ging deze in vlammen op.
Aanstonds begon keizer Justinianus I den bouw van een nieuwe kerk: het architectonisch wonder, dat wij kennen als de Aya Sofia (de kerk was gewijd aan de Hagia Sofia = Heilige Wijsheid), in 5 jaar tot stand gekomen onder de bouwmeesters Isidorus van Milete en Anthemius van Tralies.
Bij de verovering van Constantinopel door de Turken werd zij als Mohammedaanse moskee ingericht en in gebruik genomen, d.w.z. dat alle beelden en schilderijen werden verwijderd en het prachtige Byzantijnse mozaiek-werk achter dikke lagen pleisterkalk werd verborgen. Grote groene schilden met den naam van den profeet Mohammed en die der eerste Kaliefs werden aan de muren opgehangen en uiterlijk werd de gedaante veranderd door den bouw van vier minarets (hoge, slanke torens) op de hoeken.
Bij de vaardige modernisering van het Turkse rijk en volk in de jaren na den wereldoorlog onder leiding van den nationalen held Ataturk (moderne naam voor Mustapha Kemal Pasha) is ook de verborgen luister van de Aya Sofia weer aan het licht gebracht. Waar het gebouw nu voor den Mohammedaansen godsdienst onbruikbaar is geworden, is het thans ingericht als museum en weer voor een ieder toegankelijk gesteld.
