Gepubliceerd op 16-11-2020

Woudraaf

betekenis & definitie

Verouderde N naam voor de nu bijna uitgestorven Heremietibis ← of Kaalkopibis Geronticus eremita (Linnaeus) 1758. vD 1904/1995 vermeldt: "een soort van raaf (Corvus cremita [sic!]) op de Zwitserse Alpen"! Het lijkt erop dat vD zich hier op middeleeuwse ornithologische literatuur baseert (in verband met de opvatting "soort van raaf")!. De vogel kwam tot vier eeuwen geleden inderdaad o.a. in de Alpen voor.

Gesner 1555 (Historia Animalium, deel III "deAvium Natura") toont een houtsnede van de soort met vermelding van de namen uit de streken waar de soortvolgens Gesner voorkwam.De N naam is nauw verwant aan D Waldrapp <walt rapp (Eber & Peucer 1549) waarin -rapp staat voor Rabe 'Raaf' (vgl. D Rappe 'moor, Ravenzwart Paard'). De zwarte kleur van de Heremietibis ligt hieraan ten grondslag. Daarnaast vermeldt Gesner ook D Steinrapp (letterlijk 'steenraaf') en Clausrapp [D Klause '1. bergpas, bergengte, bergkloof; 2. kluis, cel, (kluizenaars)hut, hermitage' <ohd klusa <Lat clausus 'gesloten' (vgl. numero clausus en claustrofobie)]. De D namen zijn wat lastig met elkaar in overeenstemming te brengen: 'Wald-' en 'Stein-' lijken op het oog nogal verschillende biotopen aan te geven, en ook het beeld van de afzonderlijk (als een kluizenaar of heremiet) levende vogel klopt niet helemaal: de soort broedde het liefst in (losse) kolonies! Mogelijk is het 'beeld' van de kluizenaar (door Linnaeus in naam gebracht met Upupa Eremita, waarbij 'Eremita' wegens het verwijzen naar een persoon met een hoofdletter werd gespeld!) ontstaan doordat de (vooral in Zuid-Duitsland gekende) betekenis 'steile berghelling, bergkloof' niet meer werd herkend en de andere betekenis (die van kluizenaarshut) ging overheersen. De verwijzing naar 'steile berghelling' in Clausrapp (Klausrapp) komt overeen met de verwijzing naar 'Stein-': de soort broedt/ broedde op steile stenen bergwanden.

Gesner vermeldt daarnaast echter ook de in Lotharingen gebruikte (F) naam Corneille de mer en de It namen Corvo selvatico, Corvo spilato, Corvo Marino, wat grote twijfel oproept aan de ware aard van de door deze namen aangegeven vogelsoort: men zou stellig denken aan de Aalscholver (F Cormoran <oudf corp marenc (='corbeau marin' ='zee-Raaf'), een soort die verschillende kenmerken met de Heremietibis gemeen heeft zoals de naar achteren gerichte verlengde achterkopveren, zwarte lichaamsbevedering met kale plekken aan de kop en betrekkelijk korte poten. Het is, dat in Gesner de poten zonder zwemvliezen staan afgebeeld, anders zouden de brede schouderveren en de rechte snavel met de haak aan de bovenneb, gecombineerd met de F en It benamingen, doen geloven dat de Aalscholver i.p.v. de Kaalkopibis in het spel was!

< >