Gepubliceerd op 16-11-2020

Kokmeeuw

betekenis & definitie

Larus ridibundus Linnaeus 1766. Officiële N naam voor deze kleine Meeuwensoort (ook wel Kapmeeuw genoemd), die de talrijkste der Meeuwen in ons land is en tevens veelvuldig in het binnenland voorkomt.

Daarnaast is er echter nog de volksnaam Kokmeeuw (o.a. op Texel) waarmee dan de Zilvermeeuw en/of de Grote Mantelmeeuw worden bedoeld. Deze betekenis van de naam is ouder. Schlegel 1852 geeft KOKMEEUW als officiële naam (vet) voor L. ridibundus, evenals Schlegel 1858 (p.602), maar hierbij de kanttekening: "De naam van ‘Kokmeeuw' wordt aan onze zeekust gewoonlijk toegepast op de grote soorten van Meeuwen (L. marinus, L. argentatus etc.); [L. ridibundus] wordt ook Lachmeeuw genoemd." Houttuyn 1763 (p.147) geeft voor Linnaeus' 4e Meeuw, "Larus fuscus" op: "Kok-Meeuw of Burgemeester". Hier worden kennelijk enige soorten dooreengehaspeld, maar uit Houttuyns tekst blijkt wel duidelijk dat hijzelf een grote Zeemeeuw op het oog heeft ("De grootte is omtrent als die van een tamme Eendvogel."). Het gebruik van de namen "Kokmeeuw of Burgermeester" is ook in B&O 1822 nog voor L. fuscus. Bij B&O heet L. ridibundus "De kleine Zee-Meeuw".Bij de Zeeuwen Cats (1577-1660) en Tuinman 1726 vinden we de spreekwoorden: "Kockmeeuwen aen ’tlant, Onweer voor de hant" resp. "Koggemeeuwen aan Land, onweêr aan strand". Swaen 1941 denkt dat hier Stormmeeuwen L. canus bedoeld zijn, maar duidelijke aanwijzingen daarvoor ontbreken. Bij een nog oudere zeeuwse vindplaats (De Zeeuwsche Nachtegael, een liedboek 1623 uitgegeven te Middelburg) is er sprake van het verkleinwoord Coc-meeuken, wat op een naam voor de Kokmeeuw L. ridibundus wijzen kan.

ETYMOLOGIE Het element Kokwordt in vDE 1993 als een klanknabootsing verklaard, maar dit is uiteraard niet bevredigend voor L. ridibundus, omdat, zoals vermeld, met de naam Kokmeeuw ook andere soorten werden bedoeld. Het geluid van L. ridibundus lijkt in ieder geval weinig op "kok". Veeleer moet aan Kokmeeuw <Kobmeeuw (<N Kob <Kobbe) of eventueel <Kog(ge)meeuw gedacht worden. Voor meer details zie ook sub Kapmeeuw.

< >