Gepubliceerd op 16-11-2020

Izabeltapuit

betekenis & definitie

Oenanthe isabellina (Temminck: Saxicola) 1829. Soort van Tapuit ←, waarvan het ♂ in zomerkleed een kenmerkend egale izabel-achtige kleur heeft (in de sommige vogelgidsen noemt men deze kleur zandkleurig, maar zand kan heel veel verschillende kleuren hebben!).

De N naam (in NAE 1958 Isabeltapuit) is een boekennaam, een vertaling van de wetenschappelijke naam. Schlegel 1844 beschrijft een exemplaar uit Griekenland en noemt daarbij voor zowel de bovenals de onderzijde van de vogel de woorden "isabellfarbig" als "couleur isabelle", zij het dat dit voor delen van het verenkleed geldt. Merkwaardig genoeg verwijst Schlegel niet naar een beschrijving van zijn directe voorganger (als directeur van het Natuurhistorisch Museum in Leiden) Temminck, maar naar beschrijvingen door Ménétries (onder de naam Saxicola saltator) en door Keyserling & Blasius 1840, die de wetenschappelijke naam Saxicola saltatrix hanteerden (Lat saltator 'danser', saltatrix 'danseres', ws. naar het energieke rennen en soms sprongetjes maken, dat de vogel doet, en/of naar de dansende baltsvlucht).De soort komt als dwaalgast maar zelden naar West-Europa, en dan alleen de afgelopen twee decennia, met uitzondering van eenwn. in 1887 in Engeland. De eerste wn. in de Lage Landen is zelfs zo recent als 21 oktober 1996, door een ontdekking door Wouter Dijksman en Jan Maas op de Maasvlakte (ZH). Dit exemplaar was op de borst kleurrijker, méér izabelkleurig, dan de soort doorgaans in het herfstkleed pleegt te zijn. Op 23 september 2000 was de tweede N wn. (te IJmuiden) en op 13 oktober 2003 de eerste voor België (Zeebrugge).

Het element 'izabel' zit ook in de E, D, deense, zweedse, noorse, F, It, Sp en portugese naam van de soort. In de R naam zit ws. meer volkseigens, doordat men het 'dansen' van de soort (zie boven; ook de 'dansende' baltsvlucht kan bedoeld zijn) uit eigen wn. in Zuid-Rusland kende: KaMémannacyHtH Kaménka-pliasóén’ia (R KaMéma 'tapuit', letterlijk '(op-een-)steen-zittertje', R KaMeHt 'steen'; nnacyH 'danser').

< >