Gepubliceerd op 16-11-2020

Fluiter

betekenis & definitie

Phylloscopus sibilatrix (Bechstein: Motacilla) 1793. De lokroep van deze in de beboste delen der Lage Landen broedende Boszanger ← is een herhaald, fluitend "tjuu tjuu tjuu".

Daarnaar kan de vogel genoemd zijn; maar eerder valt een niet geheel geslaagde vertaling van de wetenschappelijke naam (Lat sibilatrix) of F Pouillot siffleur te verwachten. Hiervan is de betekenis in de eerste plaats 'sisser'; Lat sibilatrix 'zij die sist'. Dit is een goede weergave van de misschien bekendere en in het vogelkoor 'afwijkende' ‘stemloze triller' van deze soort. Het is deze triller, die (met "irr" weergegeven) ook klanknabootsend heeft bijgedragen aan de oude officiële D naam Waldschwirrvogel, lets Svirlitis 'Fluiter' en ws. ook aan de algemene E naam Warbler {E to warble 'met trillers zingen van vogels'; verwant met D Wirbel o.a. '(tromgeroffel', en mogelijk ook met lets Zvirbulis 'Mus'.} Of de Duitser Bechstein (in 1793) nu met sibilatrix 'sisser' dan wel 'fluiter' heeft bedoeld, kan men enigszins raden uit D namen voor deze vogel. In D Waldschwirrvogel en in de D volksnaam Zirpender Laubsänger zit het trillende (‘wirbelnde') aspect en in D Wisperlein, Wisperl het sissende. D namen met 'Pfeifer' of 'Pfeifvogel' zijn mij niet bekend. Schlegel 1858 kan de keus in bewoording van de zang (ook) niet goed maken (p.132): "Wanneer hij zijnen uit sissende en fluitende toonen gevormden en met eenige loktoonen eindigenden, niet onaangenamen zang laat hooren, klapt hij daarbij veelal met de vleugels en huppelt van den eenen tak op den anderen."Uit de betrekkelijk late presentatie van deze soort aan de wetenschap kan men al afleiden dat hij lang een tamelijk onopvallend bestaan in de kronen van de (Beuken)bossen heeft geleid. B&TS 1995 voeren dan ook haast geen volksnamen voor deze vogel op, en de officiële namen (w.o. fries Bosksjonger) doen sterk denken aan boekennamen. Daar komt nog bij dat Fluiter, Fitis, Tjiftaf, Spotvogel etc. erg op elkaar lijken en maar moeilijk door de mensen kunnen worden onderscheiden. Laatstgenoemde vogel is iets bekender, omdat hij dicht bij de woningen voorkomt (zie onder de volksnaam Geelborstje).

BENOEMINGSGESCHIEDENIS B&O 1822 noemen de soort: De groene Zanger. Schlegel 1852 geeft de naam als in het lemma, maar cursief (als teken van onwennigheid).

< >