(graaf). Ital. dramatist, geb. 17 Jan. 1749 te Asti.
Zijn opvoeding in de ouderlijke woning was hoogst gebrekkig; wel werd hij naar de hoogeschool te Turijn gezonden, doch hij verliet deze inrichting bijna even onwetend als hij dezelve had betreden. Hij teekende bij een provinciaal regiment en na in korten tijd een tocht door het grootste deel van Europa te hebben gemaakt, keerde hij in 1772 te Turijn terug, verliet den militairen dienst, en begon zich aan de letterkunde te wijden. Hij begon latijn te leeren en bestudeerde tegelijkertijd het Toscaansche dialect, waarvoor hij naar Toscane ging. Op zijn reis derwaarts geraakte hij in kennis met gravin Albany (zie aldaar), aan welke hij teeder gehecht geraakte. Om zich hare achting waardig te maken, beijverde hij zich uit te munten in de kunst die hij beoefende, en teneinde van alle andere zorgen ontslagen te zijn droeg hij al zijn bezittingen op zijn zuster over, in ruil voor een jaargeld, en hield zich beurtelings te Florence en te Rome op. Toen de gravin van Albany door den dood haars echtgenoots, prins Karel Eduard, van alle banden bevrijd werd, leefde zij met Alfieri in de meest intieme gemeenschap, eerst in den Elzas, voorts te Parijs, volgens sommigen was in het geheim een huwelijk gesloten; zeker is, dat dit nimmer publiek is gemaakt door de betrokkenen. Bij het uitbreken der revolutie, ging Alfieri naar Engeland, doch keerde weldra te Parijs terug; .in 1792 zag hij zich andermaal gedwongen Frankrijk te verlaten, en, steeds vergezeld van de gravin van Albany, vestigde zich toen te Florence en stierf aldaar 8 October 1803, 21 jaren vóór de gravin; beider stoffelijk overschot rust in de kerk Santa Croce, te Florence, onder een prachtig gedenkteeken, tusschen de tomben van Michaelangelo en Macchiavelli.Als dramatist beproefde Alfieri drie richtingen ; hij publiceerde 21 treurspelen, 6 comedies en 1 tramelogedia, een benaming door hem zelf uitgedacht. Zijn dramatische werken doen zijn gebrek aan „verbeelding, grijpende om zich heen” duidelijk uitkomen en dragen den stempel van de wilskracht waarmee hij, zonder aandrift of bezieling, voortarbeidde, zoodoende wel veel leverende, doch zichzelf en zijn kunst afmattende; zijn drama’s ademen meer politieken hartstocht dan dichterlijk vuur. Hij zocht zijn landgenooten met een geest van vrijheid te bezielen, en beschouwde het theater als een goede leerschool voor het volk. Teneinde zijn oorspronkelijkheid niette verliezen, las hij nimmer andere gedichten in zijn moedertaal. Hij zocht effect teweeg te brengen door eenvoudige middelen, elke versiering vermijdende, trachtende te behagen door louter kracht en ernst. Zijn werken zijn daarom koud, stijf en kleurloos, zonder vermogen om mee te slepen, hard en stootend van versificatie, arm en pover in elk opzicht.
Doch niettegenstaande dit, bewees Alfieri de Italiaansche tragedie goede diensten; hij bracht den heerschenden wansmaak en het slaafsch navolgen der Attische modellen uit de mode. Opvolgende schrijvers trachtten zijn kracht en eenvoud na te bootsen. Het bestgeslaagde zijner dramatische werken is AJbel, half treurspel, half opera, en door hem een „tramelogedia” genaamd. Over het algemeen zijn zijn drama’s beter ges! aagd dan zijn blij spelen; daarin treedt nog duidelijker zijn armoede aan vinding aan het licht, de ontwikkeling is onbelangrijk, de karakters die hij opvoert zijn algeineene schetsen zonder individualiteit. . Behalve zijn oorspronkelijk werk leverde hij nog vele vertalingen, als van Terentius, Yirgilius, Aeschylus, Sophocles, Euripides en Aristophanes. Na zijn dood verscheen nog zijn Misogallo, een gedenkstuk van zijn haat jegens Frankrijk. Van 1805 tot 1815 gaf de gravin van Albany zijn werken volledig uit, ook zijn auto-biographie.
