(italiaansch Monferrato) voormalig zelfstandig italiaansch hertogdom, dat begrensd door Piémont, Milaan, Genua, tusschen de Zee-alpen en de Po in twee deelen gescheiden lag en 2750 km.2 besloeg; de hoofdstad was Cassale-Monferrato. De markgraven van M. stonden in de boven-italiaansche oorlogen meestentijds aan de zijde der Hohenstaufen.
Verschillende van deze vorsten onderscheidden zich in de kruistochten, aldus Koenraad van M., die 1187 Tyrus met succes tegen Saladijn verdedigde, daarvoor tot heer van Tyrus verheven en door den koning van Jeruzalem met een van diens dochters in den echt verbonden werd; hij streed met Guy van Lusignan om de kroon van Jeruzalem, onderscheidde zich in den derden kruistocht, doch werd 28 April 1192 vermoord. Voorts Bonifacius II (zie ald.), een der aanvoerders in den 4den kruistocht. Door rijke huwelijken en flinke staatkunde wist vervolgens de „groote markgraaf” Guglielmo (Willem) zijn macht belangrijk uit te breiden, werd echter 1280 door den graaf van Savoye gevangen gezet en geraakte 1292 in de macht van Allessandria, waar hij in een kooi zijn leven eindigde. Zijn zoon Giovanni (Jan) kon met moeite hun stamland redden; nadat deze kinderloos overleden was trad de zoon zijner zuster Iolanthe en van den oostromeinschen keizer Andronicus, de Paleoloog Theodorus, als heer van M. op. Zijn glansperiode beleefde M. onder Theodorus’ zoon Giovanni (Jan) II; na diens dood (1372) kon het tusschen Savoye en Milaan ingesloten land geen politieke beteekenis meer verkrijgen. Wel kregen de markgraven het reeds in 1355 verworven rijksvicariaat over Lombardije nogmaals in 1414, maar reeds de Paleologen geraakten met hun bezittingen stuksgewijs in vreemde leensafhankelijkheid, met name van Savoye.
Na hun uitsterven kwam het overschot van M. in 1536 aan Federigo (Frederik) II Gonzaga, hertog van Mantua. Na het uitsterven der Gonzaga’s (1627) maakte Savoye aanspraak op het door Maximiliaan II in 1574 tot hertogdom verheven M. en verkreeg in den vrede van Cherasco (1631) ten minste enkele steden en landschappen, terwijl het voornaamste gedeelte aan Nevers kwam. Toen de laatste van dit geslacht in 1703 door keizer Leopold in den rijksban gedaan werd, bezette Savoye het land, dat daaraan vervolgens ook in den vrede van Utrecht (1713) toegewezen werd. Tegenwoordig vormt M. de italiaansche provincie Allessandria en een gedeelte der provincie Cuneo.
