(Italia irredenta, d. i. het niet bevrijde Italië) naam eener partijbeweging in Italië, die zich ten doel stelt de vrijmaking van alle gebied, waar italiaansch gesproken wordt buiten het koninkrijk Italië, van vreemde heerschappij en de vereeniging daarvan met Italië. De beweging stelt zich dus ten doel het verkrijgen van Zuid-Tirol, Görz, Istrië, Triest, het kanton Tessino, Nizza, Corsica en Malta en zelfs van een deel van Dalmatië.
Van grooter beteekenis werd deze beweging in 1878, toen Italië bij de nieuwe regeling der toestanden in het oosten van Europa op het congres van Berlijn niets ontving, terwijl Oostenrijk door de aanwinst van Bosnië ^ en Herzegowina het bezit zijner landen aan' de adriatische kust verzekerde. Aanstonds stelde Garibaldi zich aan het hoofd van de beweging der Irredentisten, zooals zij genoemd werden, en radikalen, republikeinen en socialisten sloten zich bij hem aan, om de regeering nieuwe moeilijkheden te kunnen bereiden. De vereeniging richtte nu haar streven ook vóór alles op de vrijmaking van Zuid-Tirol (Trentino) en Triëst van de z.g. oostenrijksche overheersching, en een te Rome onder leiding van Menotti Garibaldi 21 Juli 1878 gehouden volksvergadering eAchte de j ohmiddellijke bezetting van Trente en Triëst S door bataillons van vrijwilligers. De toenmalige minister-president Cairoli liet de IrreI dentisten begaan, waarbij het bleek dat de I. weinig aanhang onder het volk had en niet verder kwam dan tot betoogingen. Eerst toen de bezetting van Tunis voor Italië aanleiding was tot toenadering tot de keizerlijke regeering, trad de nieuwe minister-president Depress met succes tegen de I. op. In Augustus 1882 maakten Irredentisten te Triëst het plan, keizer Frans Jozef, die 17 Augustus van dat jaar aldaar zou komen, te vermoorden; maar het plan werd tijdig ontdekt en een der samenzweerders, Oberdank, veroordeeld en in Dec. ter dood gebracht.
Ook de latere kabinetshoofden lieten zich herhaaldelijk op de scherpste wijze tegenover de I. uit. Sedert het aangaan van het Drievoudig Verbond hebben republikeinsche en franschgezinde agitatoren zich meester gemaakt van de beweging der I.; maar zij beschikt in het land en in het parlement slechts over een kleine, doch geruchtmakende minderheid.
