Gepubliceerd op 17-02-2021

Gorgias

betekenis & definitie

uit Leontini, leerling van Empedocles, grieksch sophist en rhetor, kwam in 7t jaar 427 v. C. als gezant zijner geboortestad naar Athene, om hulp tegen Syracuse te verzoeken.

Hij baarde daar door de nieuwheid zijner redeneerwijze opzien, later hield hij zich in verschillende streken van Griekenland op, vooral in Thessalië en behalve geld oogstte hij veel bewondering in door kunstige en sierlijke modelredevoeringen in bijzondere bijeenkomsten, alsook door onderwijs aan de jeugd. Hij overleefde Soerates en stierf in den ouderdom van 109 jaren. In zijn sophistiek ging hij van de eleatische leerstelling uit, dat de w7aarheid slechts ^en is, zich zelve altijd gelijk en onweerspreekbaar. Tegenover wijsgeerige betoogen de duidelijke uitkomsten en bewijzen der ondervinding stellende, en van de verschillende beteekenissen der woorden op spitsvondige wijze gebruik makende, verkreeg hij de sceptisch-nihilistische uitkomsten: 1) dat niets is, 2) dat, zoo er al iets ware, het toch niet verstaan kan worden, 3) dat, al is er ook iets en kan het verstaan worden, het toch niet aan anderen medegedeeld kan worden. De leer dat er geene waarheid is, bracht hij ook over op het gebied der welsprekendheid; deze ontaardde bij hem in eene dialectische kunst om willekeurig iets te bestrijden of te verdedigen, in de kunst om geheel onafhankelijk van het wezen der dingen de menschen te overreden, en dus een bloote schijnkunst. Evenwel was hij niet zonder verdiensten, wat betreft de ontwikkeling van het formeele in de welsprekendheid.

Terwijl hij zich aan de Sieiliërs Corax en Tisias aansloot, die ook reeds de redekunst onderwezen en voorschriften daarin gegeven hadden, trad hij het eerst als leeraar der welsprekendheid in Griekenland op. Daar het oor der Grieken evenwel nog hoofdzakelijk aan poëzie gewend was, berustte ook zijne theorie op zoetvloeiendheid en kunstmatiger rythmus der taal; vooral was hij sterk in antithesen en isocolen. Zijn onderwijs der jeugd bemoeide zich volstrekt niet met de deugd, die voor hem geen waarde had, maar bepaalde zich alleen tol de kunst van spreken, zoowel bij wijze van gesprek, als in eene aaneengeschakelde rede; de methode was zeer onwetenschappelijk en bestond in het mededeelen van eenige kunstgrepen, drogredenen, valsche sluitredenen enz. en die zooveel mogelijk te leeren toe te passen. De op zijn naam gestelde bewaard gebleven redevoeringen Encomium Helenae en Apologia Palamedis zijn onecht.

< >