Gangspil

betekenis & definitie

soort van windas, aan boord van schepen voor het ankerlichten enz. De G. is het kaapstand, dat aan boord het middel is om groote krachten uit te oefenen op de kettingen van de ankers of op meertouwen en zware verhaaltrossen. Gladdeksschepen hebben meestal slechts één spil, dat op het opperdek geplaatst, op een vaststaanden ijzeren stander hangt en daarom draaien kan. De stander staat slechts op kleine schepen in het opperdek alleen vast; bij grootere charters gaat hij door tot in het tusschendek en is dan veel beter bevestigd. Bij kuilschepen, die dikwerf een voor- en een achterspil hebben, is het voorspil meestal en het achterspil dikwijls dubbel, dat is, dat twee spillen boven elkander op het kuil en opperdek om denzelfden daargaanden stander zijn bevestigd. De stander draait dus hier, en rust onder met eene taats in een metalen pot, ingelaten in eene vissing in het kuildek, en boven in een metalen ring in eene vissing in het opperdek. Soms maakt men het bovenspil alleen met eenige uitneembare bouten aan den stander vast, die dan in dat spil ook rond is gelijk een vaste stander. Men kan dan het bovenspil voor afzonderlijk licht werk gebruiken, doch in den regel voldoet deze wijze niet, omdat de losse bouten schier niet sterk genoeg te maken zijn, en altijd worden afgedraaid of spoedig geheel vast zitten door verandering van vorm. Voor ijzeren kettingkabels legde men vroeger om de spillen een dunnen ketting zonder einde of kabellaring, die diende om den zwaren ketting van eind tot eind aan te bevestigen en zoo naar binnen te draaien. Nu legt men den zwaren ketting slechts zelf om het spil, en wel maar een halven slag. Het spil is daartoe ingericht met een gegoten ijzeren rand, die bestaat uit twee evenwijdige schijven van ijzer, waartusschen eene soort van in de richting der stralen verschuifbare neuten zich bevinden, die, op de goede plaats vastgezet, alle schalmen, welke zich tusschcn de schijven bevinden vasthouden en den ketting beletten door te slieren