Charles françois dumouriez

betekenis & definitie

Fransch generaal, geb. 25 Jan. 1739 te Cambrai, trad in 1757 in franschen krijgsdienst, nam deel aan den Zevenjarigen oorlog in Duitschland, zwierf daarop eenigen tijd door Europa rond, wierp zich in allerlei avonturen, vochl op Corsica tegen Paoli, was in 1770 weder te Parijs, leidde hier eenigen tijd een losbandig leven in gezelschap van Collé, Cróbillon fils en de courtisane Legrand, werd verbonden aan het diplomatieke korps van Lodewijk XV en zag zich door Choiseul met allerlei geheime zendingen naar Hongarije en Polen belast, tot de hertog van Aiguillon hem desavoueerde en hem gevangen deed zetten, eerst op de Bastille, later op het kasteel van Caen, waar hij verbleef tot de troonsbestijging van Lodewijk XVI; genoemde vorst herstelde hem in den rang van kolonel, dien hij reeds op Corsica bekleed had, en benoemde hem tot kommandant der militaire stelling Cherbourg. Sinds den aanvang der groote revolutie mengde D. zich in allerlei politieke intrigues; in het geheim aanhanger der Orléans, zocht hij met alle partijen op goeden voet te blijven. In 1792 werd hij minister van buitenl. zaken. Reeds een maand later demissionair kreeg hij een kommando bijhetNoorderleger, onder Luckner, en had het geluk door den veldtocht van de Argonne, besloten met de overwinning van Valmy, Frankrijk te redden van den eersten schok der buitenlandsche invasie, terwijl hij door een nieuwe overwinning bij Jemappes, België aan Frankrijk bracht. Sinds, verteerd door hoogmoed, begon hij dictatoriale allures aan te nemen, en zag zich nu weldra tot de verdachten gerekend ; bij een nieuwe veroveringscampagne, ditmaal tegen de Nederlanden, bij Neerwinden (18 Maart 1793) verslagen, werd hij door de Conventie van zijn kommandement ontheven ; hij antwoordde daarop met een aanmatigenden brief, begon tevens met de Oostenrijkers te onderhandelen, nam de kommissarissen, door de Assemblée gezonden om hem te sommeeren zich naar Parijs te begeven teneinde rekenschap af te leggen, gevangen, leverde hen uit aan Oostenrijk, en maakte toebereidselen om tegen Parijs op te trekken; op dit moment werd hij echter door zijn leger verlaten ; voor zijn leven beducht redde hij zich in het oostenrijksche kamp, te Ath ; de Conventie stelde nu een prijs van 300.000 francs op zijn hoofd. D. zwierf sinds onder verschillende namen rond, leefde hoofdzakelijk van de opbrengst van zijn pennevruchten (opgenomen in : Berville en Barrière, Collection des mémoires relatifs à la révolution française, 56 dln., Parijs 1820—26), en begaf zich ten slotte naar Engeland, dat hij voor geldelijke belooning krijgsplannen tegen Frankrijk verstrekte ; ook door de Restauratie verworpen, stierf hij bij Londen, 14 Maart 1823