Stad in NoordItalië, hoofdplaats van de provincie van denzelfden naam, gelegen aan de saamvloeiing van de Bormida en de Tanaro, en aan het vereenigingspunt der wegen die naar Turijn, Vercelli, Milaan en Genua leiden, 80 kilometer zuidwestelijk van Milaan, 65 km. noordelijk van Genua, 85 km. oostelijk van Turijn, en in de nabijheid van Marengo. De stad werd aangelegd door de inwoners van Cremona, Milaan en Placentia (1168) als een bolwerk tegen keizer Frederik I (Barbarossa) en ontving den naam van Caesarea; zij werd later herdoopt, ter eere van Paus Alexander III, omdat hij haar een bisschopszetel geschonken had.
Als vestingstad, die de rivieren Bormida en Tanaro beheerschte, en als middelpunt van verkeer tusschen Genua, Milaan en Turijn, was zij dikwijls het tooneel van bloedige wapenfeiten. In 1522 werd zij door den hertog Sforza ingenomen en geplunderd; in 1657 vruchteloos door de Franschen onder den prins van Conti belegerd, moest zij in 1707 na een wanhopige verdediging zich aan prins Eugenius overgeven; Napoleon sloot hier in 1800 na den slag bij Marengo een wapenstilstand met de Oostenrijkers; voorts was zij gedurende den opstand van 1848 het voornaamste wapendepot der Piemonteezen. De voornaamste gebouwen zijn de in 1823 gebouwde kathedraal, de „onneembare” citadel (de overige verdedigingswerken zijngrootendeels gesloopt) fabrieken van wollen-, linnenen zijdengoederen. Den bijnaam delta Paglia ontleende zij aan de omstandigheid, dat de huizen bij de stichting inderhaast met stroo (paglia is stroo) werden gedekt; volgens anderen dankt zij dezen bijnaam aan het veelvuldig gebruik maken van stroo als brandstof, waartoe gebrek aan hout den inwoners dwong. 63.000inwoners.
