Van aalmoes tot zwijntjesjager

Dr. E. Schröder (1980)

Gepubliceerd op 10-04-2020

Veertig

betekenis & definitie

Het woord veertig vertoont twee eigenaardigheden. In de eerste plaats is het merkwaardig dat men veertig zegt en niet viertig, zoals men ook veertien zegt en niet viertien.

In het Middelnederlands kwamen beide vormen voor, maar het onderzoek wordt bemoeilijkt door de middeleeuwse gewoonte getallen door cijfers weer te geven en dus te schrijven: XIV ruiters en niet of zelden: veertien (viertien) ruiters. In de 15e eeuw zijn veertig en veertien al gebruikelijk geworden, in de 16e zijn viertig en viertien vrijwel verdwenen. Men verklaart de ee-vorm door invloed van de volgende medeklinkers maar die verklaring zegt niet veel.De tweede eigenaardigheid is dat wij veertig uitspreken als feertig, maar veertien als veertien. Ook zeggen wij sestig en seventig, maar zestien en zeventien. Vroeger schreef en sprak men: tsestich en tseventich waarin de t de rest is van: tiental en deze verscherping van z tot s is bewaard. Op voorbeeld daarvan is de v van veertig tot f verscherpt (zie ook bij tachtig).

< >