Iemand (zich) afbeulen
Het ww. ‘beulen, af beulen’ is ontstaan door overdrachtelijk gebruik van het woord ‘beul’. Iemand meedogenloos als een beul afpijnigen; door het vorderen van zware of langdurige arbeid of overgrote in...Lees meer
Lees meer
Wie zich verontschuldigt, beschuldigt zich
Vermoedelijk vertaling van Hieronymus, Ep. 4, Ad virgines: ‘Dum excusare credis, accusas’. Vgl. Fra.: ‘Qui s’excuse s’accuse’. Door zich te verontschuldigen erkent men schuldig te zijnZich verkneukelen
Zich ergens over verheugenZich wegmaken
VluchtenZich afmatten
‘Matten’ is verouderd voor ‘mat worden’, ‘vermoeien’. Zich door vermoeienis uitputten, nl. door te zware inspanning van lichaam of geest, door overmaat van arbeid of door te sterk gespannen driftenZich afspelen
Vermoedelijk ontleend aan het toneelspel. Meestal betrekking hebbend op droeve of verschrikkelijke gebeurtenissenZich aftobben
‘Tobben’: in moeite en zorgen verkeren. Zich uitputten door zware inspanning van lichaam of geest, door overmaat van arbeid, moeite of zorg, of wel door pijnlijke en afmattende gedachten of gemoedsbew...Lees meer
Zich blootgeven
Een fout maken, een zwakte verraden. Ontleend aan de kampvechter. Eigenlijk: de dekking opgeven en daardoor door de tegenstander aangevallen kunnen wordenZich opmaken
‘Opmaken’ lijkt uiterst modern. We denken daarbij niet aan: een bed opmaken, maar aan datgene wat de dames doen om zich aantrekkelijker of minder oud te maken. Nemen we echter een 17de-eeuws boek ter ...Lees meer
Zich optuigen. ‘
Optuigen’, de masten in het schip zetten en verder raas en tuig opbrengen. De uitdrukking bedoelt: zich op zijn mooist aankleden. ‘De boel optuigen’, versierenZich oriënteren
Zich naar het oosten (vgl. Fra.: 1’ oriënt) wenden, en aldus de richting der onderscheidene hemelstreken opnemen. Vandaar: zich op de hoogte stellen en opnemen, waar men eigenlijk (aan toe) isZich pantseren
Er bestaat verband tussen het woord ‘pens’ (dat nu nog, in ‘nette’ taal althans, slechts koeiemaag betekent) en het woord: pantser. Dit laatste duidde oorspronkelijk een bekleding van de buik aan. Zoa...Lees meer
Zich spitsen
‘Spitsen’ wil hier zeggen: scherp luisteren, volle belangstelling voor iets tonen. Men vindt het woord terug in: de oren spitsen (bij honden), wanneer ze verdachte geluiden horen. De uitdrukking wil e...Lees meer
Zich toespitsen
Letterlijk: naar de spits lopen, naar de top stijgen. Wordt bijv. overdrachtelijk gebezigd voor een conflict, dat zich toespitstZich toetakelen
Deze uitdrukking betekent: zich vuil makenZich uitsloven
‘Uitsloven' is ontstaan uit: sloof, d.i. sukkel. De uitdrukking wil zeggen: zich bijzonder voor iemand of iets inspannen, veelal met de bijbedoeling, dat het uit eigenbelang of om een plasdankje te do...Lees meer
