personificatie van de Hollander. Scheldnaam die dateert uit het begin van de negentiende eeuw.
De Belg J.F. Willems schreef in 1840: ‘By ons heet elke hollander Jan-kaes.’ Mogelijk is het Amerikaanse yankee ontstaan uit Jan Kees.
Engelse zeelui gebruiken nog steeds het scheldwoord cheese-head om een Hollander mee aan te duiden. Jantje Kaas was in Zuid-Nederland ook een spotnaam voor koning Willem I.
Iemand soldaat maken bij Jantje Kaas was vroeger een eufemistische uidrukking voor ‘iemand doden’. Zie ook: kaaskop.Tot kameraad had hij een Vlaming, die verklaarde den eersten Jantje Kaas den besten te zullen overhoop steken: ‘En dat kunne gij, met den bajonet, ook, zulle.’ (Cd. Busken Huet, Het land van Rubens, 1881)
En dezelfde toegesnelde broeders waren opgestaan tegen het gezag van vader Willem, ze hadden zich met minachting afgewend van Jantje Kaas, en ze waren muiters geworden, muiters! (Nieuwe Rotterdamsche Courant, 05/10/1911)
