Dit schreef je vroeger (nu zelden meer) op kwitanties of cheques. Nadat je een bedrag in cijfers had ingevuld schreef je het ook nog eens uit in woorden, ter voorkoming van misverstand: ƒ 65,50 zegge en schrijve vijfenzestig gulden vijftig. Je vergist je immers makkelijker in een cijfer dan in een heel woord.
De uitdrukking zegge en schrijve gebruiken we nog steeds, en we laten het ook volgen door een getal. Maar de betekenis is veranderd, en het getal erachter kan ook in cijfers worden weergegeven. Bovendien hoeft het helemaal niet meer om geldbedragen te gaan. Zo meldde een krant: ‘In 1994 landden op het vliegveld van Malaga zegge en schrijve 3512 Russen.’ De betekenis is nu dus: ‘om precies te zijn’. En vaak wordt zegge en schrijve gevolgd door een heel laag getal; het heeft dan de bijbetekenis ‘bedroevend weinig’.
Nu de werkwoordsvorm. Het WNT vermeldt onder het trefwoord Zegge (III) dat zegge en schrijve optatieven van de tweede persoon enkelvoud zijn. Een optatief is een werkwoordsvorm die een wens uitdrukt, en de betekenis zou dan zijn ‘je moet dit zeggen en schrijven als’. Maar datzelfde woordenboek was in een eerder verschenen deel al met een aannemelijker verklaring gekomen: zegge en schrijve zijn oude indicatieven van de eerste persoon. Een indicatief geeft geen wens aan maar een feitelijke situatie. In het Middelnederlands had die vorm nog uitgangen. En in sommige Vlaamse dialecten is dat nog steeds zo; denk maar aan het gedicht ‘Ik misse u’ van Guido Gezelle.
