Gezegden

Riemer Reinsma (1998)

Gepubliceerd op 06-08-2022

VAN HAVER TOT GORT

betekenis & definitie

Een van de aardigste voorbeelden van volksetymologie is het gezegde VAN HAVER TOT GORT, dat van huis uit hoegenaamd niets met de beide graansoorten te maken had. De uitdrukking is afgeleid van het middeleeuwse gezegde van aver tot aver.

Het woord aver betekende ‘kind, nakomeling’, en van aver tot aver betekende ‘van vader op zoon’. Zo schreef Hugo de Groot: °t Schijnt dat wel-gebooren mannen van ouds zijn geweest, die van aver tot aver van vrije ende eerlicke luiden, waeren gekomen.’ Maar aver raakte in onbruik en al gauw plakte de spraakmakende gemeente er een h voor. Toch hield de uitdrukking voorlopig nog de oorspronkelijke betekenis ‘van vader op zoon’. In de achttiende eeuw raakte ook die in het vergeetboek, en niemand wist meer beter of haver was een plant. Men begon vrolijk allerlei variaties te maken: van haver tot klaver, van haver tot gerst en van haver tot gort. De betekenis is nu: helemaal, door en door.

< >