Paren die over de puthaak getrouwd zijn, leven samen zonder wettig getrouwd te zijn. Het WNT legt, met enige aarzeling, verband met de puthaak die door polder- en grondwerkers gebruikt werd. Het was een stok met een ijzeren haakje waarmee je kruiplanken (planken waarover een kruiwagen kon rijden, om diepe wielsporen te voorkomen) kon oplichten en verleggen. En het woordenboek meldt, eveneens met enige scepsis: ‘Onder polderwerkers schijnt nl. de gewoonte te hebben bestaan een huwelijk te sluiten ten overstaan van den putbaas [ploegbaas, RR]; het paar werd geacht in den echt verbonden te zijn, als het over den puthaak was gestapt.’ De uitdrukking komt waarschijnlijk uit het noorden en oosten des lands, maar is nu overal bekend.
Judith Schuyf (Heidens Nederland, 1995) heeft een heel andere verklaring en verwijst naar een huwelijksritueel bij zigeuners en woonwagenbewoners waar een ander soort puthaak een rol speelde: een stok met een haak waaraan de emmer hangt waarmee je water uit een put ophaalt. Het huwelijk werd volgens Schuyf ‘letterlijk boven een put gesloten, met het jonge paar aan weerszijden van de puthaak die over de put was gelegd. Een van hun eigen volk trouwde hen dan.’
