Het onderspit delven

betekenis & definitie

Dit is nu ‘een nederlaag lijden’. Oorspronkelijk was iemand die het onderspit delfde een diepe kuil aan het graven. Om preciezer te zijn: hij groef onder in de kuil, terwijl een collega bovenin stond. Een spit was de hoeveelheid aarde die je met één spadesteek opgraaft, maar het kon ook de hele laag aarde zijn die je met de spa in één keer kunt uitsteken: een laag aarde zo diep als het blad van de spa lang is. Het Utrechts Placaatboek schreef in 1781 voor, dat ‘die geen, welke een hond zal hebben dood geslagen, ook denzelven zal moeten begraven, twee spit diep onder de aarde’. Iemand die het onderspit delfde was in een ongunstige positie. Hij moest het graafwerk onderin de kuil doen en liep dus het gevaar, door instortende aarde bedolven te worden. In deze letterlijke betekenis is het woord al eeuwen in onbruik. De figuurlijke betekenis van de uitdrukking, ‘een nederlaag lijden’, vinden we al in 1561 in de gezegdeverzameling van Sartorius.