Met de zuilen van Hercules worden twee bergen aangeduid die aan weerszijden van de Straat van Gibraltar oprijzen. Enkele jaren geleden schreef de Volkskrant ‘Ooit was de wereld simpel. Je gooide de trossen los, je hees de zeilen [...]. Koers naar de horizon, tot aan de zuilen van Hercules waarachter een onmetelijke afgrond gaapte.’
Men neemt meestal aan dat met de zuilen van Hercules de rots van Gibraltar en, in het zuiden, de Dzjebel Musa bedoeld werden. Maar ook twee bergen aan de westelijke uitgang van de Straat zijn wel beschouwd als de zuilen van Hercules: Kaap Trafalgar en, op Marokkaans gebied, Kaap Espartel.
De Griekse halfgod Hercules (Heracles) was uit Troje op weg naar de tiende van zijn twaalf opdrachten: die zou hij gaan uitvoeren op het eiland Erytheia, ver in het westen. Terwijl Hercules de Straat van Gibraltar passeerde, richtte hij de naar hem genoemde ‘zuilen’ op: hier was immers het einde van de (beschaafde) wereld.
De zuilen van Hercules bleven door de eeuwen een bekend begrip. In de zestiende eeuw voerde keizer Karel V de zuilen van Hercules als zinnebeeld. Op de Spaanse matten (een muntsoort) stonden twee zuilen afgebeeld met daarboven een kroon, en met het Franse opschrift plus oultre ‘niet verder’. En nog steeds flankeren de twee zuilen het Spaanse wapen, dat onder meer in de gele middenbaan van de rood-geel-rode Spaanse vlag staat afgebeeld. De twee zuilen staan in het water en hebben respectievelijk als (Latijns) opschrift plus en ultra (= niet verder).
