Stakingsrecht is een recht dat werknemers in Nederland hebben. Bij staken, ofwel collectief actie voeren, voeren werknemers actie om voor hun rechten/belangen op te komen. Het stakingsrecht is opgenomen in het Europees Sociaal Handvest en de jurisprudentie. Het stakingsrecht is in Nederland niet direct wettelijk geregeld.
Voor de 19e eeuw was staken verboden. Het zogenaamde 'coalitieverbod' (neergelegd in de Code Pénal) verbood arbeiders om in coalitie te streven naar loonsverhoging. In 1872 schrapte politiek Den Haag dit verbod maar dit betekende niet dat staken nu een recht werd. Rechters moesten bij juridische problemen beslissen of een staking een verbreking van de arbeidsovereenkomst was. In het slechtste geval betekende dit dat stakers werkloos werden.
De wurgwet van Kuyper bepaalde in 1903, na de voor arbeiders succesvol verlopen spoorwegstaking, dat rijdend personeel van spoor- en tramwegen en alle ambtenaren niet meer mochten staken. Tijdens de oorlog (1940-1945) was er een algeheel stakingsverbod.
Na de oorlog was er veel discussie over het invoeren van een zogenaamde stakingswet. Dit zou voorkomen dat rechters zich telkens over een stakingskwestie zouden moeten buigen, in plaats hiervan zouden de regels vastliggen. Europa nam in 1961 het Europees Sociaal Handvest aan. Hierdoor werden lidstaten min of meer verplicht om werknemers stakingsrecht te geven. Nederland tekende het ESH wel maar het verdrag werd pas in 1980 door Nederland ingevoerd.
Nederland heeft, in tegenstelling tot bijv. Frankrijk en Italië, geen grondwettelijke bepaling die het recht op collectieve acties als een fundamenteel recht van werknemers en werkgevers erkent en vastlegt. Het ESH is voor rechters wel de belangrijkste rechtsbron voor het Nederlandse stakingsrecht. Voor militairen geld een uitzondering. Ook zijn er verschillende belangen die beperkingen rechtvaardigen, zoals de nationale veiligheid, openbare orde en de volksgezondheid
Belangrijke arresten zijn het NS-arrest (1986) en het Panhonlibco-arrest (1960).
