Woerden - gem. in Z.-Holland, aan drie zijden door de prov. Utrecht ingesloten; 1236 H.A., meest klei (van den Ouden Rijn, die haar doorsnijdt); alleen in ’t Z. wat laagveen; 6800 inw.; veeteelt, zuivelbereiding en landbouw. De gem. bevat in hoofdzaak de stad W., ter weerszijden van den Ouden Rijn, met drukke weekmarkten en eenige industrie (steen- en pannenfabr., scheepsbouw, touwslagerij, enz.).
Geschiedenis. Blijkens talrijke vondsten (en namen op de Teutingeriaua) moet hier een Romeinsche nederzetting bestaan hebben. De naam W. komt als Vurdan in stukken uit de 9de eeuw voor; de plaats behoorde later aan heeren, die vazallen van het Sticht waren, totdat in 1285 Graaf Floris V van Holland Herman van Woerden tot afstand noodzaakte en daarna W. stedelijke rechten gaf. Vroeg is hier, in 1520—25, de leer van Luther verkondigd door den priester Jan de Bakker; in schijn na zijn marteldood onderdrukt, bleef de gemeente voortbestaan, verkreeg bij de omwenteling naar de zijde van den Prins in 1572 de kerk, welke zij echter 7 jaar later aan de Gereformeerden moest afstaan. Bijna een vol jaar, Sept. 1575 tot laatst Aug. 1576, had W. een beleg door de Spanjaarden moedig doorstaan. Het is echter teleurgesteld in de hoop een der stemhebbende steden van Holland te worden. In 1672 werd het door de Franschen bezet, in ’t laatst van ’t volgend jaar ontruimd. Nog eenmaal onderging het stadje geweld van die zijde, toen een aanval der opgestane Hollanders in Nov. 1813 op Utrecht mislukte en Fransche troepen vervolgens W. tuchtigden, daarbij talrijke ingezetenen in koelen bloede vermoordend.
