Vianen (van) - Utrechtsche goudsmidsfamilie, waarvan de stamvader is : Willem Eernstensz. v. Vianen, tweede helft 16de eeuw. Zijn bekendste werk is de bokaal voor het St. Maarten of Brouwersgilde te Haarlem, uitgevoerd naar teekeningen van Hendrick Goltzius. Zijn zonen verwierven al spoedig een groote vermaardheid.
1) Paulus I, v. V., waarschijnlijk omstreeks 1665 geb. te Utrecht, trok naar Italië, waar hij te Florence en Rome werkzaam was. Om zijn geloof uit dit land verjaagd, werd hij goudsmid aan het hof van Rudolf II in Praag (1609), terwijl hij ook te München werkzaam was en daar in 1599 in het gilde werd opgenomen. 1613 te Praag gestorven. Verschillende werken zijn van hem bekend, zijn kunst is sterk Italiaansch beïnvloed en vertoont een volkomen Renaissance karakter.
2) Adam Willemsz. I, geb. omstreeks 1656 te Utrecht, bleef in Holland werkzaam en zijn werk heeft dan ook voor Nederland bijzondere waarde. Vooral een kan en schotel (1614) te Amsterdam (Nederl. Museum), geven een volkomen denkbeeld van zijn stijl. Hij is een Renaissancekunstenaar, doch een weeker modelleering, een oplossen van den scherpen contour in een meer bewogen vlak, dan de Renaissance dit toeliet, en toont den ingang van den nieuwen tijd.
3) Adam II van Vianen, zoon van Adam Willemsz., is ten slotte de meest interessante kunstenaar. Geb. omstreeks 1595, maakte hij den tijd mee der voltooiing van den overgang der Renaissance naar de Barok en getuigt daarvan in zijn kunst. Het werkelijk schilderachtig behandelen van het gedreven zilverwerk is voortreffelijk en geen kunstenaar, behalve hij en zijn tijdgenoot Joh. Lutma, hebben dit in de goudsmeedkunst zoo volkomen tot uiting weten te brengen. Weinig werken zijn van hem bekend, doch wat er is, geeft een goed denkbeeld van zijn kunst.
In deze familie worden voorts nog een Christiaan, zoon van Adam II en een Paulus II van Vianen genoemd, doch deze zijn niet zoo beroemd als het geslacht uit de eerste helft van de 17de eeuw. Litt. en opgave hunner werken bij Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon, Adam van Vianen, Modelles artificiels etc., uitg. door M. Nijhoff (1892) ; H. Modern, Paulus van Vianen (Oesterr. Jahrb. 1894). Voorst in de Handboeken van Kunstnijverheid en laatstelijk in : Inleiding tot de Geschiedenis der Nederlandsche Edelsmeedkunst, door Carel J. A. Begeer.
