Tuberculine - een door Robert Koch uit kuituren van tuberkelbacillen bereid, preparaat, dat dienen moest ter herkenning van tuberculose en ook tot genezing van beginnende stadiën dier ziekte. Werd t. ingespoten bij iemand, die aan t. leed, dan trad een reactie, met koorts gepaard gaande, op. Ook bij dieren is het middel met hetzelfde doel toegepast. Het oorspronkelijke t. (oud-t.) is een filtraat van een 6—8 weken oude kultuur van tuberkelbacillen, die door indampen bij 100° tot 1/10 van het volume is teruggebracht.
Het nieuwe preparaat van Koch (nieuw-t.) wordt bereid uit gedroogde en fijn gewreven bacillen, die gecentrifugeerd worden. Daarbij ontstaat een opalesceerende laag, die op het oud-t. gelijkt, en een onderste laag, die sterk immuniseerende eigenschappen zoude bezitten. Behalve de preparaten van Koch bestaan nog een aantal andere preparaten (Béranek, Denys, Rosenbach).
