Seend, seendgericht - een geestelijke vierschaar, welke in de Middeleeuwen door den aartsdiaken of den door hem gevolmachtigden seendrechter of seendschepen of deken in zijn district gespannen werd over strafbare daden, die geacht konden worden regelrecht in te gaan tegen de voorschriften der kerk, zooals verzuim van Zondagsviering, schennis der tien geboden, meineed, ontucht, simonie, ketterij, woeker, enz. Ook kwesties over huwelijken, huwelijksgoederenrecht, erfrecht, echtscheiding, testamenten wilde de geestelijke rechter gaarne aan zich trekken. Alleen de seendvrijen behoefden niet ter terechtzitting te verschijnen. Het woord seend is afkomstig van synodus (vergadering).
De voorafgaande opsomming van feiten, die zich de geestelijke rechter aantrok, maakt het duidelijk, dat er ruimte was voor wrijving met den gewonen rechter over de bevoegdheid. Vooral was er wrijving als een der strijdende partijen een geestelijke, de ander een leek was. Intusschen is men er bijna overal in ons vaderland toeekomen in dusdanig geval, de zaak voor het wereldlijk gerecht te behandelen. Dan gold m.a.w. niet het forum privilegiatum der geestelijken, n.l. hun voorrecht om enkel voor den geestelijken rechter terecht te staan.
