Râmâyana, - het tweede groote nationale epos der Indiërs; in tegenstelling met het Mahâbhârata (zie ald.) is het R. een kunstepos en van één enkelen dichter afkomstig, die als Vâlmîki genoemd wordt, omtrent wiens leeftijd men aarzelt tusschen de 4de eeuw v. C. en de 4de of 5de eeuw na C.; doch ook dit is geheel onzeker. Het R. omvat 7 boeken met ongeveer 24.000 verzen, meest çlokas. De naam R. beteekent: op Râma betrekking hebbend, en het behelst de geschiedenis van Râma. De inhoud komt in het kort hierop neer: Vishnoe neemt als Râma de menschelijke gedaante aan, om Râvana, den vorst der Râkshasas op Lankâ, een geweldig vijand der goden, te overwinnen.
Hij verwerft tot echtgenoote de schoone Sitâ, de dochter van koning Janaka van Videha; zij was als kampprijs gesteld voor hem, die een geweldigen boog kon spannen, hetgeen Râma volbrengt; als hij hierop tot kroonprins en medebestuurder zal worden gewijd, weet zijn stiefmoeder dit te verhinderen, en haar zoon Bharata tot koning te doen aanstellen; Râma begeeft zich, in gezelschap van Sitâ en zijn broeder Lakshmana, voor 14 jaren in ballingschap naar de bosschen, waar hij tal van demons en monsters verslaat; Sitâ wordt echter door den koning der Râkshasas Râvana ontvoerd naar Lankâ, hetwelk men voor Ceylon houdt. Râma achtervolgt en overwint Râvana en bevrijdt Sitâ. Na het einde der ballingschap keert Râma naar Ajodhjâ terug, waar Bharata hem terstond vrijwillig de regeering afstaat. Dit was het eind van het oude gedicht, dat 6 boeken omvat; het zevende (Uttarakânda) schildert de latere geschiedenis van Râma en Sitâ, eindigend met beider hemelvaart. Het gedicht is rijk aan hoogdichterlijke episoden en heeft, ondanks herhaalde omwerking, zijn enkelvoudig karakter bewaard. Het is in verschillende bewerkingen bewaard gebleven, die onderling nog al veel van elkander afwijken. Vgl. H. Jacobi, das Râmâyana, Geschichte und Inhalt (Bonn, 1893).
