Pijnbank, - in de vroegere rechtspleging naam van verschillende toestellen, dienende om door middel van pijn, van foltering, een beschuldigde te dwingen het hem ten laste gelegde te bekennen. Bij de Grieken en Romeinen bediende men zich algemeen van dit middel tegenover slaven, bij de Rom. later soms ook tegenover vrijen. De Germaansche volken, die het Rom. rijk binnendrongen, namen, met vele andere gebruiken en instellingen, uit het Rom. recht ook de p. over en deze verkreeg zelfs een plaats in het kanonieke recht, zoodat de p. eindelijk geheel in de plaats trad der vroegere ordaliën, aan welke men langzamerhand minder geloof begon te hechten. Na de Middeleeuwen bleef het gebruik van de p. nog langen tijd voortduren, ook in ons land.
Vroeger en later verhieven zich vele en krachtige stemmen tegen het gebruik der p., vooral op grond dat aan een bekentenis, op die wijze verkregen, alle waarde moest worden ontzegd, wijl de gefolterden in de meeste gevallen te midden der pijnen bereid werden bevonden, alles te bekennen, wat men verlangde, alleen om maar voor het oogenblik van de foltering te worden verlost. De Carolina in Duitschland beperkte wel haar gebruik, maar de practijk bleef anders. Vooral Thomasius (1655—1728) en Möser in Duitschl., voorts Voltaire en Beccaria hebben het folteren krachtig bestreden en niet het minst is aan hun werk te danken, dat in de 18e eeuw in de meeste landen de pijnbank verdween. Frederik de Gr. schafte haar spoedig in Pruisen af, daarop volgden Baden, Saksen en Denemarken ; in Oostenrijk maakte Jozef II er een eind aan ; in Frankrijk verdween zij met de Revolutie in 1789 ; ten onzent werd zij eerst in 1798 afgeschaft; in Rusland verbood Alexander I 1801 haar gebruik. In de 19de eeuw zijn pijnigingen, openlijk of bedekt, in sommige landen korter of langer nog in zwang gebleven (Beieren en Wurtemberg b.v. tot 1809, Hannover tot ’22); het langst bleef zij toegepast in Spanje, waar nog in onzen tijd wel aan de p. herinnerende middelen schijnen te worden aangewend.
