Papier-maché - (letterlijk gekneed papier), is een der oudste kunstmatige stoffen voor lichte galanteriewaren, knoopen, beeldjes e. d. Men dient onderscheid te maken tusschen twee verschillende soorten, n.l. de p.-m.-gietmassa en het beter als „geperst papier” bestempelde materiaal.
De gietmassa is de oudste vorm, en bestaat in hoofdzaak uit een dikke papierbrij, hetzij uit papiergrondstoffen (zie PAPIER) of uit afvalpapier gemaakt, waaraan het een of andere kleefmiddel en meestal nog een vulstof als gips, pijpaarde, meel of kurkpoeder is toegevoegd: b.v. 2 K.G. papiervezels, ½ K.G. lijm en ½ K.G. pijpaarde met het noodige water. In de plaats van lijm kan caseïne opgelost in borax of harszeep gebezigd worden. Na het mengen en kneden (desnoods in een Hollander) wordt veelal eenigen tijd gekookt. Is harszeep als bindmiddel gebruikt, dan wordt de massa daarna met zwavelzuur aangezuurd. Caseïne-massa’s zijn na het drogen harder en beter bestand tegen water, dan massa’s, welke met andere bindmiddelen bereid zijn. Wordt daaraan nog bovendien zinkwit toegevoegd, dan kan men tot een p.-m. geraken, dat zelfs gepolijst en op de draaibank bewerkt kan worden.
Ook wordt de p.-m.brij tegenwoordig dikwijls gecombineerd met synthetische harsen als bakeliet, waardoor zeer harde en duurzame producten ontstaan. Voor de papierfabrieken is hierdoor een veelbelovend afzetgebied voor hun afvalproducten geopend. Behalve in de genoemde composities is p.-m. nog een veelvuldig bestanddeel van de meest verschillende isoleermassa’s, kunstcementen e. d. — Het geperste papier wordt vervaardigd uit vellen ongelijmd papier, welke, met een lijmoplossing gedrenkt, tusschen verhitte walsen op elkaar worden geperst, en is dus feitelijk niet anders dan extra dik bordpapier. Door combinatie met harsen en vernissen, of door harden van het papier in zwavelzuur (zie PERKAMENTPAPIER), koperoxydammoniak of zinkchloride, krijgt men harde en glanzende praeparaten, die zich op allerlei wijze laten persen, figureeren en beschilderen. Vergelijk ook FIBER.
